Zonnestelsel Nieuws

Zijn er nog actieve vulkanen op Venus?

En zo ja wat betekent dit voor de mogelijk leven op de planeet?

Idunn Mons op Venus
Idunn Mons, een vulkaan op Venus. Credit: NASA/JPL-Caltech/ESA

Nieuw onderzoek suggereert dat een vulkanische piek op Venus van meer dan 2,5 kilometer hoog nog steeds actief is en dat werpt mogelijk licht op de zwaar bediscussieerde bevindingen dat er mogelijk leven is op de helse planeet.

Venus heeft meer vulkanen dan enig andere planeet in ons zonnestelsel. Eerder onderzoek wijst erop dat Venus meer dan 2600 grote vulkanen heeft en dat er meer dan 100.000 of zelfs meer dan een miljoen kleinere vulkanen kunnen voorkomen.

Echter het is maar de vraag of die tegenwoordig nog actief kunnen zijn want de extreme druk aan het oppervlak maakt het voor ruimtesondes onmogelijk om lang actief te zijn op Venus en de dikke wolken van zwavelzuur zorgen ervoor dat we het oppervlak vanuit de ruimte niet kunnen zien.

In een nieuw onderzoek analyseerden onderzoekers de vulkanische piek Idunn Mons die ongeveer 2,5 kilometer hoog is en een doorsnede van 200 kilometer heeft. De vulkaan bevindt zich in Imdr Regio, dit is een vulkaanrijk hooglandgebied op het zuidelijk halfrond van Venus. En ze vonden wat zij denken dat recente activiteit is.

Eerder onderzoek wees uit dat de planeet minder kraters bezit van kosmische inslagen dan je zou verwachten gezien het aantal kraters dat andere rotsachtige planeten in ons zonnestelsel hebben. Een bevinding die suggereert dat lava van actieve vulkanen het oppervlak van de planeet mogelijk blijft schoonvegen.

Een beter begrip van de vulkanische activiteit op Venus zou licht kunnen werpen op de recente ontdekking van fosfinegas, waarvan sommige onderzoekers controversieel hebben gesuggereerd dat het mogelijk verband houdt met leven op de helse planeet.

De mogelijke aanwezigheid van fosfine in de atmosfeer van Venus kan geassocieerd worden met recente of aanhoudende vulkanische activiteit, aldus planeetwetenschappers. Het is daarom van cruciaal belang om te zoeken naar plaatsen van potentieel actief vulkanisme op Venus.

In 2010 ontdekte de Venus Express ruimtesonde van de ESA infrarood afwijkingen op de bovenste en oostelijke flanken van Idunn Mons die de aanwezigheid van verse vulkanische afzettingen suggereerden. Dit leverde de eerste aanwijzing op dat het gebied de afgelopen paar miljoen jaar mogelijk actief vulkanisme heeft gekend.

De onderzoekers analyseerden waarnemingen van de ruimtesonde van Idunn Mons op tekenen van recente activiteit. Ze combineerden deze gegevens met laboratoriumstudies over hoe vulkanisch gesteente verandert bij blootstelling aan hoge oppervlaktetemperaturen en de bijtende, zwavelzuurhoudende, koolstofrijke Venusiaanse atmosfeer.

Oppervlaktebeelden van het Venusiaanse oppervlak, vastgelegd door de Venus Express van de ESA en de Magellan van de NASA, bevestigden de aanwezigheid van verse lavastromen bij Idunn Mons. Atmosferische gegevens van de Venus Express toonden ook aan dat de wind langzamer is dan verwacht in de lagere atmosfeer boven Imdr Regio, waarvan de onderzoekers in deze nieuwe studie suggereerden dat deze mogelijk verband hield met de hitte van recente of aanhoudende lavastromen. De onderzoekers ontdekten ook oppervlaktebreuken die volgens hen het bewijs waren van tektonische activiteit die samenviel met vulkanische activiteit.

De onderzoekers toonden ook aan dat recente laboratoriumexperimenten suggereerden dat oppervlaktegesteente op Venus veel sneller chemisch kan veranderen dan eerder werd gedacht. Terwijl eerdere analyses suggereerden dat vulkanische stromen op Idunn Mons hoogstens 2,5 miljoen jaar oud en 250.000 jaar jong waren suggereren de nieuwe chemische analyses dat deze rotsen veel jonger zijn.

Al met al concludeerden de onderzoekers dat Idunn Mons recentelijk actief was – mogelijk ergens van 10.000 jaar tot slechts enkele jaren geleden.

Het is voor het eerst dat er zoveel en verschillende datasets met elkaar zijn gecombineerd om een combinatie te suggereren van zowel recente als mogelijk nog steeds gaande zijnde uitbarstingen, evenals recente tektonische activiteit, op een andere aardse planeet dan de Aarde.

Er zijn momenteel een aantal toekomstige missies gepland om Venus in kaart te brengen, waaronder de VERITAS orbiter van de NASA en de EnVision ruimtesonde van de ESA. Als Venus vulkanisch actief is dan moeten toekomstige missies gericht zijn op deze geologisch jonge provincies voor herhaalde metingen met hoge resolutie om te zien welke actief zouden kunnen zijn, aldus de onderzoekers van de NASA.

Dergelijke missies kunnen helpen om te onderzoeken welke vulkanen zijn veranderd, hoe ze zijn veranderd en hoe snel te veranderen.

De bevindingen werden op 27 oktober 2021 gepubliceerd in het tijdschrift The Planetary Journal.

Artikel: Idunn Mons: Evidence for Ongoing Volcano-tectonic Activity and Atmospheric Implications on Venus. P. D’Incecco, J. Filiberto, I. López, D. A. Gorinov and G. Komatsu

Eerste publicatie: 11 december 2021
Bron: space.com en anderen