Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Leo Minor – Kleine Leeuw

Leo Minor is één van de zeven sterrenbeelden van Johannes Hevelius uit zijn postuum uitgegeven stercatalogus van 1690. Hij beschreef het sterrenbeeld voor het eerst in 1687.

De andere zes zijn Canes Venatici, Lacerta, Lynx, Scutum, Sextans en Vulpecula. Zie bij Lacerta voor een korte beschrijving van Hevelius. Leo Minor heeft slechts één heldere ster: β LMi. Het is niet de helderste ster van het sterrenbeeld. Die eer is voor 46 LMi: magnitude 3,8.

Leo Minor is het enige sterrenbeeld aan de noordelijke sterrenhemel dat geen alpha-ster heeft. De andere sterrenbeelden zonder alpha zijn gelegen aan de zuidelijke sterrenhemel: Norma, Puppis en Vela.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Kleine Leeuw Leo Minor LMi Leo Minoris
Zichtbaarheid December – Juli (aangegeven zijn de maanden waarin het sterrenbeeld om 22 uur boven de horizon staat) voor waarnemers tussen de 90ste en de -45ste breedtegraad
Grootte In grootte is Leo Minor het 64ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 232 (°)2 aan de hemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Ursa Major, Lynx, Cancer en Leo
Meteorenzwermen De Leo Minoriden.

Gegevens sterren

(Alleen de sterren met een naam zijn opgenomen)

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

46 LMI Praecipua 1) Chief 3,78 97,65
HD 82886 Illyrian 1) 7,6 416
Leo Minor - Kleine Leeuw met de namen van de sterren
Het sterrenbeeld Leo Minor – Kleine Leeuw met de namen van de sterren. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel
IAU-kaart van het sterrenbeeld Leo Minor
IAU-kaart van het sterrenbeeld Leo Minor – Kleine Leeuw
IAU-kaart van het sterrenbeeld Leo Minor – Kleine Leeuw

Download de kaart van het sterrenbeeld Leo Minor.

Beschrijving

Leo Minor is een relatief nieuw sterrenbeeld dat voor het eerst in 1678 door Johannes Hevelius in zijn steratlas werd opgenomen. Er zijn geen mythes verbonden aan het sterrenbeeld. Hevelius gebruikte 18 sterren tussen de sterrenbeelden Leo en Ursa Major om Leo Minor te maken. Het is een zwak sterrenbeeld met maar één ster die helderder is dan de vierde magnitude.

In 1845 kende Francis Baily aan alle sterren helderder dan magnitude 4,5 een Griekse letter toe maar hij gaf de helderste ster van Leo Minor niet de aanduiding Alpha.

In 1870 werd het sterrenbeeld door de astronoom Richard Proctor hernoemd naar Leaena, de leeuwin maar deze naam werd niet veel gebruikt.

Er bevinden zich geen Messier-objecten in Leo Minor maar er is wel een ster met een planeet. In Leo Minor bevindt zich wel Hanny’s Voorwerp en ARP 107, twee sterrenstelsels die met elkaar in botsing zijn.

Leo Minor behoort samen met Bootes, Camelopardalis, Canes Venatici, Coma Berenice, Corona Borealis, Draco, Lynx, Ursa Major en Ursa Minor tot de Ursa Major-familie van sterrenbeelden.

China

In de Chinese astronomie vormen de sterren Bèta, 30, 37 en 46 Leo Minoris het asterisme “Nei Ping”: het Hof van een rechter of bemiddelaar ook wel “Shi” genoemd of ze werden gecombineerd met sterren van de naburige Leeuw om er een grote hemelse draak of strijdwagen van te maken. Een lijn van vier sterren stond bekend als Shao Wei. De vier sterren vertegenwoordigen vier keizerlijke adviseurs. Deze vier sterren bevonden zich vermoedelijk in het gebied waar de Kleine Leeuw zich nu bevindt.

Leo Minor op oude sterrenkaarten

Leo Minor – uit de Uranographia van Hevelius (ca. 1690)

Leo Minor - Urania's Mirror
Leo Minor – uit Urania’s Mirror (ca. 1825) samen met het sterrenbeeld Leo (Major). By Sidney Hall – This image is available from the United States Library of Congress’s Prints and Photographs divisionunder the digital ID ds.00241.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing for more information., Public Domain, Link

De sterren van Leo Minor

Praecipua – 46 Leonis
Praecipus is de helderste ster van het sterrenbeeld. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,83. De ster bevindt zich op een afstand van 94,9 lichtjaar. De ster heeft een massa van 1,5 zonsmassa en straalt 32 keer zo veel licht uit als onze zon. De diameter bedraagt 8,5 zonsdiameters.

46 Leonis Minoris had eigenlijk de aanduiding Alpha moeten krijgen maar de Engelse astronoom Flamsteed die destijds hiermee bezig was heeft zich vermoedelijk vergist. De Latijnse naam Praecipua betekent de hoofdster (van Leo Minoris).

β Leonis Minoris (Beta Leonis Minoris)
Beta Leonis Minoris is de enige ster in het sterrenbeeld die een Griekse letter aanduiding heeft maar het is de op één na helderste ster in het sterrenbeeld. Het is een dubbelster waarvan de hoofdster 36 keer meer licht uitstraalt dan onze Zon. De ster heeft een straal van 7,8 keer die van de Zon. De massa van de hoofdster is gelijk aan twee zonsmassa. De begeleider is 5,8 keer helderder dan onze Zon, een massa van 1,35 zonsmassa en een straal van tweemaal die van de Zon en de begeleider.

De sterren hebben visuele helderheden van magnitude 4,40 respectievelijk 612 en ze bevinden zich op een afstand van 146 lichtjaar van de Zon.

21 Leonis Minoris
21 Leonis Minoris heeft een visuele helderheid van magnitude 4,49 en bevindt zich op een afstand van 92,1 lichtjaar van de Zon. Het is een witte dwerg.

10 Leonis Minoris
10 Leonis Minoris is een gele reus van spectraalklasse G8. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 4,60.

37 Leonis Minoris
37 Leonis Minoris is een gele superreus met een visuele helderheid van magnitude 4,69 en een absolute helderheid van magnitude -1,84. De ster bevindt zich op een afstand van 580 lichtjaar van de Zon.

20 Leonis Minoris
20 Leonis Minoris is een dubbelster met een visuele helderheid van 5,40. De ster bevindt zich op een afstand van 49,1 lichtjaar. Het systeem bestaat uit een oranje dwerg en een oude rode dwerg. De twee sterren staan 14,5 boogseconden van elkaar vandaan.

11 Leonis Minoris
Ook 11 Leonis Minoris is een dubbelstersysteem. De hoofdster is een gele dwerg die een beetje zwaarder en een beetje lichtzwakker is dan onze Zon. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 5,41. De hoofdster is ook veranderlijk; ze behoort tot de RS Canum Venaticorum-veranderlijken: nauwe dubbelsterren met een actieve chromosfeer die grote “zonne”-vlekken kan veroorzaken waarbij variaties in helderheid kunnen ontstaan. De variatie in de helderheid bedraagt 0,04 magnitudes.

De begeleider is een rode dwerg met een helderheid van magnitude 13,0. 11 Leonis Minoris bevindt zich op een afstand van 36,5 lichtjaar van de Zon.

HD 82886 – Illyrian
In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomie Unie in 2019 mocht ieder land een ster met bijbehorende exoplaneet een naam geven. Ieder land kreeg een ster die vanuit het betreffende land is te zien. Albanië heeft de ster HD 82886 de naam “Illyrian” gegeven. Historici geloven grotendeels dat de Albanezen afstammelingen zijn van de Illyriërs, een naam die de Albanezen met trots gebruiken.

HD 82886 heeft een visuele helderheid van magnitude 7,6. De ster is ongeveer 416 lichtjaar van de Aarde verwijderd. De ster is van spectraalklasse G0, heeft een massa van 2,53 zonsmassa en een straal van 5,3 * de straal van de Zon. De leeftijd van de ster wordt geschat op ongeveer 3,4 miljard jaar.

Albanië heeft de exoplaneet HD 82886 b de naam “Arber” gegeven. Arber is de term voor de inwoners van Albanië in de middeleeuwen.

De exoplaneet is in 2011 met behulp van de radiale snelheidsmethode. De exoplaneet heeft een massa van ± 1,3 * de massa van Jupiter. De planeet draait op een gemiddelde afstand van 1,65 Astronomische Eenheden om zijn ster en heeft voor een volledige ronde om de ster 705 dagen nodig. De excentriciteit van de baan bedraagt minder dan 0,27.

HD 87883
HD 87883 is een rode dwerg met een helderheid van magnitude 7,56. De ster bevindt zich op een afstand van 56 lichtjaar. De leeftijd van de ster wordt geschat op 9,8 miljard jaar. Op 13 augustus 2009 werd er een planeet ontdekt bij deze ster. HD 87883 b draait in 7,5 jaar eenmaal om zijn ster heen.

R Leo Minoris is een Mira-veranderlijke. De helderheid varieert tussen magnitude 6 en 13 met een periode van 372,2 jaar.

De deep sky objecten in Leo Minor

NGC 2859

NGC 2859 in Leo Minor
NGC 2859 in Leo Minor. Door Fabian RRRREigen werk – HST, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 2859 is een lensvormig sterrenstelsel. Het bevindt zich op een afstand van ongeveer 82,8 miljoen lichtjaar en het heeft een visuele helderheid van magnitude 11,8 en een schijnbare grootte van 4,3′ * 3,8′.

Er is een opvallende balk zichtbaar en een heldere centrale kern maar de buitenste delen van de schijf zijn zichtbaar als een losse ring.

Het sterrenstelsel werd op 28 maart 1786 ontdekt door William Herschel.

NGC 3003

NGC 3003 in Leo Minor
NGC 3003 in Leo Minor. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/SkyServerWS/ImgCutout/getjpeg?TaskName=Skyserver.Chart.Image&ra=147.150208&dec=+33.421489&scale=0.3&width=800&height=800&opt=&query=, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 3003 is een spiraalvormig sterrenstelsel met een centrale balk. Het stelsel heeft een doorsnede van 5,8 boogminuten en een visuele helderheid van magnitude 12,3 en een schijnbare grootte van 5,7′ * 1,4′. We kijken er van de zijkant tegenaan.

Het sterrenstelsel werd op 7 december 1785 ontdekt door William Herschel.

NGC 3344

NGC 3344 in Leo Minor
NGC 3344 in Leo Minor. Door Fabian RRRREigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 3344 is een spiraalvormig sterrenstelsel waar we van boven tegenaan kijken. Het bevindt zich op een afstand van 22,5 miljoen lichtjaar en het heeft een helderheid van magnitude 10,5 en een schijnbare grootte van 7,1′ * 6,5′.

NGC 3344 werd op 6 april 1785 ontdekt door William Herschel.

NGC 3395

NGC 3395 in Leo Minor
NGC 3395 in Leo Minor. Door Sloan Digital Sky Survey – http://skyserver.sdss.org/dr14/en/tools/chart/navi.aspx, CC BY 4.0, Koppeling

NGC 3395 is één van de twee melkwegstelsels die met elkaar in botsing zijn. Het zijn twee heldere kleine melkwegstelsel op 1,5 graad ten zuidwesten van 46 LMi. Het andere stelsel is NGC 3396, dit stelsel heeft een helderheid van magnitude 12,8 en is iets zwakker en kleiner dan NGC 3395.

NGC 3395 werd op 7 december 1785 ontdekt door William Herschel.

NGC 3432

NGC 3432 in Leo Minor
NGC 3432 in Leo Minor. Door Fabian RRRREigen werk, CC BY-SA 3.0, Koppeling

NGC 3432 wordt soms wel het Breinaald-stelsel genoemd. Het bevindt zich 3° ten zuidoosten van de ster 38 Leonis Minoris.

We kijken er van de zijkant tegen aan en het stelsel is zichtbaar in amateurtelescopen. De visuele helderheid bedraagt magnitude 11,7 en een visuele grootte van 6,8′ * 1,5′. Het sterrenstelsel is ongeveer 42 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.

NGC 3432 werd op 19 maart 1787 ontdekt door William Herschel.

NGC 3486

NGC 3486 in Leo Minor
NGC 3486 in Leo Minor. By Own work, – datafile from http://hla.stsci.edu/hlaview.html, CC BY-SA 3.0, Link

NGC 3486 is een spiraalvormig sterrenstelsel waar we van boven tegenaan kijken. Het sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 11,0 en een schijnbare grootte van 7,1′ * 5,2′.

Het sterrenstelsel bevindt zich op een afstand van ongeveer 27,4 miljoen lichtjaar.

NGC 3486 werd op 11 april 1785 ontdekt door William Herschel.

NGC 3504

NGC 3504 in Leo Minor
NGC 3504 in Le Minor. By Own work, – datafile from http://hla.stsci.edu/hlaview.html, CC BY-SA 3.0, Link

NGC 3504 is een balkspiraalvormig sterrenstelsel. Het heeft een visuele helderheid van magnitude 11,7.

Het is een sterrenstelsel waar heel veel stervorming plaatsvindt. In 1998 en en 2001 werden er supernovae waargenomen in het sterrenstelsel. Het sterrenstelsel heeft een diameter van ongeveer 65.000 lichtjaar en het is ongeveer 85 miljoen lichtjaar van ons verwijderd..

NGC 3504 werd op 11 april 1785 ontdekt door William Herschel.

Hanny’s Voorwerp en IC 2497

Hanny's Voorwerp
Hanny’s Voorwerp (beneden) en IC 2497 (boven). By NASA, ESA, W. Keel (University of Alabama), and the Galaxy Zoo Team – http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2011/01/image/a/ (direct link), Public Domain, Link

Hanny’s Voorwerp is een astronomisch object dat in 2007 werd ontdekt door de Nederlandse lerares Hanny van Arkel. Ze ontdekte het object toen ze als vrijwilliger beelden onderzocht voor het Galaxy Zoo project. Hanny’s Voorwerp bevindt zich in de buurt van het spiraalvormige sterrenstelsel IC 2497 en het is zichtbaar als een heldere bubbel. Hanny’s Voorwerp is ongeveer even groot als ons eigen sterrenstelsel. Het heeft een groot centraal gat met een doorsnede van ongeveer 16.000 lichtjaar. Zowel Hanny’s Voorwerp als IC 2497 bevinden zich op een afstand van 650 miljoen lichtjaar.

In het gebied van Hanny’s Voorwerp vindt stervorming plaats. Men denkt dat het Voorwerp het resultaat is van het uitstromen van gas uit de kern van IC 2497 en dat dit gas reageert met het gebied. De jongste sterren in deze regio zijn enkele miljoenen jaren oud.

Anderen suggereren dat Hanny’s Voorwerp is samengesteld uit de resten van een klein sterrenstelsel waarbij er een quasar is gevormd in het centrale gebied van IC 2497. Dit zou ongeveer 100.000 jaar geleden hebben plaatsgevonden. Een duidelijke lichtbron ontbreekt. Voorwerp en sterrenstelsel zijn ongeveer 45.000 tot 70.000 lichtjaar van elkaar verwijderd. Men denkt dat het Voorwerp een reflectie is van het licht van de quasar of een lichtecho van gebeurtenissen die nog eerder in IC 2497 hebben plaatsgevonden.

Meer recentere studies duidden er op dat het Voorwerp wordt verlicht door een dat er zich in de kern van IC 2497 een supermassief zwart gat bevindt en dat het licht wordt veroorzaakt door de interactie van het gas dat het sterrenstelsel omringd en de energetische jet die afkomstig is van het zwarte gat.

Arp 107

Arp 107 in Leo Minor
Arp 107 in Leo Minor. By [1] Bild tagen av:B. J. Smith (East Tennessee State University)Originally from sv.wikipedia; description page is/was here., Public Domain, Link

Arp 107 zijn twee sterrenstelsels die met elkaar in botsing zijn gekomen. Ze bevinden zich op een afstand van 450 miljoen lichtjaar. Arp 107 heeft een visuele helderheid van magnitude 14,6.

Eerste publicatie: 23 juli 2009
Laatste keer bewerkt op: 1 november 2020