Hassaleh – Iota Aurigae
Iota Aurigae – Hassaleh is een heldere oranje reus in het sterrenbeeld Voerman – Auriga. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 2,69 en is daarmee na Capella, Menkalinan en Mahasim de helderste ster in het sterrenbeeld. De ster is ongeveer 490 lichtjaar van de Aarde verwijderd en het is een spectrale standaard voor zijn klasse van sterren.
Type ster
Hassaleh is een heldere reus van spectraalklasse K3 II. De ster heeft een massa van 7,1 zonsmassa en een straal van 127 keer die van de Zon. De oppervlaktetemperatuur bedraagt 4160 Kelvin en de ster heeft een lichtsterkte van 4581 keer die van de Zon. De ster draait met een snelheid van 8 km/s om zijn as en dat is relatief langzaam. De leeftijd van de ster wordt geschat op 39,8 miljoen jaar.
Ondanks dat het een relatief jonge ster is, is Iota Aurigae als gevolg van zijn grote massa snel geëvolueerd en zal zijn leven niet lang duren. Met een massa van 7,1 zonsmassa zal de ster vermoedelijk niet als een supernova exploderen maar in plaats daarvan zal de ster zijn buitenste lagen uitstoten en als een witte dwerg uitdoven.
Iota Aurigae is vermoedelijk een variabele ster maar de geringe variabiliteit is nog niet bevestigd noch is het bekend waardoor die worden veroorzaakt.
Wetenswaardigheden
In juni 2007 werd de ontdekking van twee substellaire objecten in een baan rond Hassaleh aangekondigd. De objecten zouden in een 2:1 resonantie om de ster draaien. Hun bestaan is nog niet bevestigd maar als ze echt bestaan dan zijn het vermoedelijk bruine dwergen die met een periode van ongeveer 2 en 4 jaar om de ster draaien. De objecten werden gevonden met behulp van de radiale snelheidsmethode en het onderzoeksteam dat ze vond rapporteerde significante radiale snelheidsvariaties met periodes van 767 en 1586 dagen.
Hassaleh is een van de heldere sterren die de herkenbare vijfhoek van Auriga vormen. De andere sterren zijn Capella, Menkalinan, Mahasim en Elnath. De zwakkere Almaaz zorgt ervoor dat het asterisme een zeshoek vormt.
Iota Aurigae dient sinds 1943 als stabiel ankerpunt in de Morgan-Keenan spectrale classificatie. Het MK-systeem wordt gebruikt om sterren op basis van hun spectra te classificeren. Hassaleh dient als standaard voor K3 II-sterren.
Hassaleh bevindt zich op een afstand van 490 lichtjaar en een gedeelte van zijn licht wordt door interstellair gas en stof geabsorbeerd. Indien dat niet zo zou zijn, zou Hassaleh 0,6 magnitudes helderder zijn.
Naamgeving
De naam Hassaleh komt uit de Atlas Coeli Salnate Pleso uit 1955 van de Tsjechische astronoom Antonin Becvar. De herkomst van de naam is echter onbekend. Op 30 juni 2016 werd de naam officieel erkend door de Working Group on Starnames van de Internationale Astronomische Unie.
Iota Aurigae was historisch ook bekend als Kabdhilinan, Alkab en Al Kab. Deze namen stammen af van het Arabische kaʽb ðīl-ʽinān, de “enkel”. De ster markeert de linkerenkel van de Voerman.
In de Chinese astronomie is Hassaleh bekend als de Eerste Ster van Vijf Wagens. De ster vormt samen met Capella, Menkalinan, Mahasim en Elnath het Vijf Wagens (Rijtuigen)-asterisme. Het asterisme maakt deel uit van het Net Huis dat op zijn beurt weer het lichaam van de Witte Tijger vormt.
Locatie
Hassaleh is gemakkelijk te vinden want de ster bevindt zich in het gebied met heldere sterren en maakt deel uit van de opvallende vijfhoek van Auriga. Het is de helderste van verschillende sterren aan de westelijke kant van het asterisme, met de wijzers van de lok mee van Capella naar Elnath.
Auriga bevindt zich ten noorden van het sterrenbeeld Orion dat herkenbaar is aan zijn zandloperfiguur. Capella, de helderste ster in de Voerman, maakt deel uit van de Wintercirkel, een groot asterisme dat de wintersterrenhemel op het noordelijk halfrond domineert. De Winterzeshoek bestaat uit Capella, Sirius, Procyon, Pollux, Aldebaran en Rigel. Capella is de meest noordelijke ster in het asterisme.
Hassaleh en Mahasim kunnen worden gebruikt om verschillende heldere deepsky objecten in het gebied tussen de twee sterren op te zoeken. Messier 3 is een open sterrenhoop met een schijnbare helderheid van magnitude 6,3 die gevonden kan worden langs de denkbeeldige lijn die Elnath en Menkalinan met elkaar verbindt. Messier 38 is een open sterrenhoop (mag. 7,4) die zich langs de lijn van Capella naar Elnath bevindt. De open sterrenhoop NGC 1893 (mag. 7,5) bevindt zich 12.400 lichtjaar van de Aarde en is ingebed in de emissienevel IC 410. De sterrenhoop en nevel bevinden zich ten zuiden van de lijn tussen Hassaleh en Mahasim.
De emissienevel IC 417 en de kleinere emissie- en reflectienevel NGC 1931 bevinden zich ten westen van Messier 36. Beide nevels bevatten jonge sterrenhopen en zijn 10.000 en 7000 lichtjaar van ons verwijderd.
IC 405 is een grote emissie- en reflectienevel die zich veel dichter bij ons bevindt, namelijk 1500 lichtjaar. De nevel bevindt zich op tweederde van de afstand van Mahasim naar Hassaleh en wordt verlicht door de O-type variabele ster AE Aurigae.
Sterrenbeeld
Hassaleh bevindt zich in het sterrenbeeld Voerman – Auriga. De hemelse wagenmenner is een van de meest opvallende noordelijke sterrenbeelden waarvan vier sterren, samen met Elnath in Taurus, een vijfhoek vormen. Auriga is een van de grotere sterrenbeelden – het 21ste van de 88 – en beslaat een oppervlakte van 657 vierkante graden aan de noordelijke sterrenhemel. Het is een van de 48 sterrenbeelden die de Griekse astronoom Claudius Ptolemeus in de 2de eeuw na Christus in de Almagest beschreef. In de Griekse mythologie wordt het sterrenbeeld geassocieerd met Erichthonius van Athene, de uitvinder van het vierspan – quadriga en met de geit Amalthea die de jonge Zeus opvoedde.
De Voerman is bekend om zijn heldere sterren Capella en Menkalinan, de 6de en 41ste helderste ster aan de sterrenhemel en voor de drie heldere Messier-objecten, de open sterrenhopen M36, M37 en M38.
Andere opvallende sterren in de Voerman zijn de Algol-type eclipserende dubbelstersystemen Bèta Aurigae – Menkalinan, Epsilon Aurigae – Almaaz en Zèta Aurigae – Saclateni, de Orion-veranderlijke AE Aurigae en de langzame onregelmatige veranderlijke Pi Aurigae.
Naast de Messier-objecten vinden we in de Voerman ook de open sterrenhopen NGC 1664, NGC 2281 en NGC 1893, de protoplanetaire Westbrooknevel (CRL 618), de emissie- en reflectienevel IC 402 – de Vlammende Sternevel – en de emissienevel IC 410 met in zijn midden de open sterrenhoop NGC 1893.
De beste tijd van het jaar om de sterren en deepsky objecten in de Voerman te bekijken is eind februari en begin maart als het sterrenbeeld zijn hoogste punt aan de avondhemel bereikt. Het gehele sterrenbeeld is zichtbaar vanaf locaties ten noorden van de -40ste breedtegraad.
De tien helderste sterren in de Voerman zijn Capella (Alpha Aur, mag. 0,08), Menkalinan (Beta Aur, mag. 1,90), Mahasim (Theta Aur, mag. 2,62 – 2,70), Hassaleh (Iota Aur, mag. 2,69), Almaaz (Epsilon Aur, mag. 2,92 – 3,83), Haedus (Eta Aur, mag. 3,18), Saclateni (Zeta Aur, mag. 3,70 -3,97), Delta Aurigae (mag. 3,72), Nu Aurigae (mag. 3,96) en Pi Aurigae (mag. 4,25).
Iota Aurigae – Hassaleh
| Spectraalklasse | K3 II |
| Variabel type | Vermoedelijk |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 1,78 |
| Absolute helderheid (magnitude) | -3,20 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 490 – 151 |
| Radiale snelheid (km/s) | 17,78 |
| Massa (zon=1) | 7,1 |
| Lichtsterkte (zon=1) | 4580 |
| Straal (zon=1) | 127 |
| Temperatuur (Kelvin) | 4160 |
| Leeftijd (miljoen jaar) | 40 |
| Rotatiesnelheid (km/s) | 8 |
| Sterrenbeeld | Auriga – Voerman |
| Namen en aanduidingen | Hassaleh Kabdhilinan Iota Aurigae 3 Aurigae HD 31398 |
Eerste publicatie: 15 maart 2025
Bron: wikipedia & vele anderen
