Zonnestelsel Nieuws

Klimaatverandering doet de aardas wiebelen

Wiebelende aardas en methaanconcentraties in de atmosfeer
Een driedimensionaal portret van de methaanconcentraties in de atmosfeer en een licht tollende Aarde. Credit: NASA

Van alle dingen die aan klimaatverandering worden toegeschreven is het veranderen van de draaiingsassen van de Aarde wel een van de vreemdste. Maar een nieuw onderzoek toont aan dat dat precies is wat er aan het gebeuren is. Het is gebaseerd op eerdere bevindingen om aan te tonen dat het verdwijnen van ijs hierin een belangrijke rol speelt. Bovendien toont het aan dat het verdwijnen van grondwater mede bijdraagt aan de veranderingen in de rotatieassen van de Aarde.

De bevindingen werden afgelopen maand in de Geophysical Research Letters gepubliceerd. De onderzoekers gebruikten satellieten die zwaartekracht meten om de drift van de polen te volgen. Hoewel we de zwaartekracht als een constante beschouwen is het eigenlijk een bewegend doelwit op basis van de vorm van de planeet. Hoewel aardbevingen en andere geofysische activiteiten zeker een rol kunnen spelen door land rond te duwen, is het water dat verantwoordelijk is voor de grootste verschuivingen. De satellieten die voor het onderzoek werden gebruikt, GRACE en GRACE-FO, werden gekalibreerd om de verschuivende massa van de Aarde te meten.

Ze hebben eerder zwaartekrachtsveranderingen gedetecteerd die verband houden met het verdwijnen van ijs op Antarctica en de droogte die halverwege de jaren 2010 leidde tot uitputting van het grondwater in Californië. De gegevens kunnen ook onthullen hoe deze veranderingen in de zwaartekracht op hun beurt de polen beïnvloeden.

Drift van de polen is een natuurlijk fenomeen. De stand van de aardas verandert langzaam maar de laatste tientallen jaren is er wel een opmerkelijke versnelling gemeten. De polen verplaatsen zich nu bijna 17 keer sneller dan dat ze in 1981 deden en dat is een opmerkelijke versnelling. Nog opmerkelijker is dat de polen in 2000 redelijk plotseling in een nieuwe richting begonnen te bewegen en dan ook nog eens in een relatief rap tempo.

Eerder onderzoek maakte gebruik van dezelfde satellietgegevens om de versnelling en de verandering te meten en kon dit toeschrijven aan het ijsverlies in Groenland en West-Antarctica en aan het oppompen van grondwater. De nieuwe studie breidt het onderzoek uit tot de jaren ’90 en onderzoekt enkele van de jaar-op-jaar-wiebelingen in meer detail. De bevindingen wijzen op veranderingen in het grondwatergebruik in specifieke regio’s als oorzaak van enkele van die verschillen.

Met behulp van de GRACE-gegevens (voor de periode 2002-2015) hebben de onderzoekers aangetoond dat dergelijke interjaarlijkse signalen (zoals de auteurs aangeven: knikken in 2005 en 2021) kunnen worden verklaard door de aardse opslag van water. Het nieuwe onderzoek bevestigt de verklaring door ook aan te tonen dat een andere knik in de poolbewegingsgegevens (in 1995) ook wordt verklaard door de variabiliteit van de totale wateropslag, vooral door het versnelde verlies van ijsmassa op Groenland en de uitputting van de wateropslag in het Midden-Oosten en het Indiase subcontinent.

Over het algemeen onthult het artikel (samen met eerdere onderzoeken) het sterke verband tussen klimaatvariabiliteit en hoe de Aarde wiebelt, aldus onderzoekers van de NASA die niet bij deze studie waren betrokken.

In het algemeen is de klimaatverandering die de poolbewegingen teweegbrengt niet al te zorgwekkend, gezien de andere duidelijke en aanwezige gevaren zoals intense hittegolven, verzuring van de oceaan en de zesde massa-uitroeiing. Idem voor de tol van de uitputting van het grondwater, die de potentie heeft om miljarden levens te beïnvloeden. Maar het is wél een krachtige herinnering aam hoeveel de mens de planeet heeft hervormd.

Artikel: Polar Drift in the 1990s Explained by Terrestrial Water Storage Changes

 

 

Eerste publicatie: 25 april 2021
Bron: Gizmodo en anderen