Astronomisch Nieuws

Mogelijk bewoonbare planeet bij de Ster van Kapteyn ontdekt

HARPS ESO
De 3,6-meter telescoop van de ESO. Deze telescoop is uitgerust met de HARPS spectrometer (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher). Credit: ESO

Astronomen hebben bij de Ster van Kapteyn een hele oude planeet ontdekt die zich in de bewoonbare zone van de ster bevindt.

De nieuwe exo-planeet wordt Kapteyn-b genoemd en bevindt zich op ongeveer 13 lichtjaar van de Aarde. De planeet is ongeveer 11,5 miljard jaar oud, 2.5 maal zo oud als onze Aarde en slechts 2 miljard jaar jonger dan het heelal.

De ontdekking is gedaan onder leiding van astronomen van de Queen Mary Universiteit van Londen.

Bij de Ster van Kapteyn zijn twee planeten ontdekt: Kapteyn-b en Kapteyn-c. Ze draaien beiden om de Ster van Kapteyn, dit is een hele oude rode dwerg. Kapteyn-b is een zogenaamde super-Aarde die vijf maal zo zwaar is als onze eigen planeet. Deze planeet bevindt zich in de bewoonbare zone van de ster. Kapteyn-c is veel groter en bevindt zich veel verder weg van de rode dwerg en is vermoedelijk veel te koud voor leven.

De twee planeten zijn ontdekt door het waarnemen van kleine verstoringen in de beweging van de ster zelf.. Deze kleine bewegingen kunnen worden waargenomen met de HARPS spectrometer van de ESO in Chili. Waarnemingen met de Keck telescoop op Hawaii en de PBS van de Magallan II telescope, eveneens in Chili, hebben de twee planeten bevestigd.

Astronomen hadden geen planeet verwacht in de bewoonbare zone om de ster. De ster van Kapteyn is een rode dwerg met een massa van 1/3 zonsmassa die zich zo dicht bij de Aarde bevindt dat de ster met een amateur telescoop is te zien. De ster bevindt zich in het zuidelijke sterrenbeeld Pictor. Dit sterrenbeeld is van uit Nederland niet te zien.

De Ster van Kapteyn
De positie van de Ster van Kapteyn in het sterrenbeeld Pictor – Schilder

Kapteyn-b bevindt zich in de bewoonbare zone om van de rode dwerg. Dit is de zone waarin het warm genoeg is dat er vloeibaar water aan het oppervlak van de planeet kan voorkomen. Wetenschappers gaan er van uit dat vloeibaar water essentieel is voor het ontstaan van leven. Kapteyn-b draait met een periode van 48 dagen om zijn ster. Kapteyn-c bevindt zich op grotere afstand van de ster en is ook veel kouder. Kapteyn-c heeft ongeveer 121 dagen nodig om eenmaal om de rode dwerg te draaien.

De Ster van Kapteyn is een ster met een hele grote eigenbeweging. De ster is vermoedelijk afkomstig uit een dwergsterrenstelsel dat in botsing is gekomen met ons sterrenstelsel en er mee is samengesmolten. Men vermoedt dat Omega Centauri het overblijfsel is van dit dwergsterrenstelsel. Omegaa Centauri is nu een grote bolhoop op een afstand van 16.000 lichtjaar. De leeftijd van Omega Centauri wordt geschat op 11,5 miljard jaar.

De Ster van Kapteyn dankt zijn naam aan de Groningse astronoom Jacobus Kapteyn die de ster in 1897 ontdekte en bestudeerde. Kapteyn deed veel onderzoek aan de beweging van sterren. Mede dankzij dit onderzoek konden astronomen bewijzen dat sterrenstelsels roteren.

Laatste bewerking: 4 juni 2014