Solar Orbiter ziet een enorme uitbarsting op de Zon

De Solar Orbiter ruimtesonde zat de afgelopen week op de eerste rij om een enorme uitbarsting op de Zon waar te nemen. Dit resulteerde in een uniek beeld.

De enorme protuberans op de Zon werd op 15 februari 2022 door de Solar Orbiter waargenomen. Protuberansen op de Zon zijn wolken van zonnegas die boven het oppervlak van het magnetische veld van de Zon voorkomen en ze verschijnen vaak als gigantische lussen die dagen tot zelfs weken kunnen blijven bestaan. Deze gebeurtenissen kunnen leiden tot coronale massa-ejecties (CME’s = Coronal Mass Ejections), waarbij uitgestorven gas door het zonnestelsel raast. Als ze op de Aarde zijn gericht dan kunnen dergelijke CME’s onze technologieën, zoals nieuw gelanceerde satellieten, in de war brengen.

Gelukkig was deze uitstoot niet op de Aarde gericht. In tegendeel zelfs. Het uitzicht vanuit de Solar Orbiter, een gezamenlijke missie van ESA en NASA, suggereert dat de protuberans, vanuit het perspectief van de ruimtesonde, is ontstaan aan de andere kant van de Zon.

Volgens ESA was deze specifieke uitbarsting een kanjer want hij strekte zich uit over een lengte van minstens 2,5 miljoen kilometer. Het is volgens ESA het grootste evenement ooit in zijn soort dat samen met de zonneschijf in één gezichtsveld is vastgelegd. Het biedt nieuwe mogelijkheden om te zien hoe dergelijke gebeurtenissen verbinden zijn aan de zonneschijf.

De uitbarsting werd ook waargenomen door de stralingsmonitor van de BepiColombo ruimtesonde. Deze pikte metingen op van samengeperste elektronen, protonen en zware ionen. Deze ruimtesonde, een gezamenlijke missie van ESA en JAXA bevindt zich momenteel in de buurt van Mercurius. De uitbarsting werd ook door de SOHO ruimtesonde geregistreerd. Deze ruimtesonde bevindt zich in het Langrangepunt L1. Ook SOHO is een samenwerkingsverband tussen ESA en NASA. Deze ruimtesonde heeft een instrument aan boord dat het licht van de Zon blokkeert en op die manier alleen de omgeving van de zonneschijf waarneemt.

Solar Orbiter werd in februari 2020 gelanceerd en heeft 10 wetenschappelijke instrumenten aan boord die de ruimtesonde in staat stellen de Zon met ongeëvenaarde details te bestuderen. De ruimtesonde maakte gebruik van zijn Full Sun Imager (FSI) van de Extreme Ultraviolet Imager (EUI) om vanuit zijn unieke positie de Zon en zijn nieuwe zonnevlam waar te nemen.

Het materiaal van de zonnevlam strekt zich uit over een afstand van 5 keer de straal van de Zon en het kan in de gegevens van de SOHO/LASCO-coronograaf nog veel verder worden getraceerd. Voorafgaand aan de uitbarsting kon de protuberans niet worden waargenomen door de Solar Orbiter noch vanuit de Aarde want die protuberans bevond zich aan de andere zijde van de Zon. Onbekend is dus de grootte van de protuberans vóór de uitbarsting.

Zoals de naam al aangeeft maakt de Full Sun Imager opnames van de gehele zonneschijf en dat zal ook gebeuren als de ruimtesonde op 26 maart 2022 weer een scheervlucht maakt langs de Zon. De kleinste afstand zal minder dan 0,3 keer de afstand Aarde-Zon bedragen (± 45 miljoen kilometer)

Wetenschappers houden deze uitbarsting nauwgezet in de gaten. Ook de Parker Solar Probe van de NASA wordt hiervoor ingezet. Volgens wetenschappers is het geweldig dat er nu zoveel ogen op de Zon zijn gericht want het wordt steeds belangrijker om de processen achter deze dramatische stellaire gebeurtenissen te begrijpen. Op die manier zijn we beter in staat om de effecten van deze uitbarsting te vorspellen als ze eenmaal op de Aarde zijn gericht.

Eerste publicatie: 21 februari 2022
Bron: ESA/NASA/Gizmodo/space.com