Lanceerbases

Tanegashima – de Japanse lanceerbasis

Tanegashima lanceerbasis
Overzichtsfoto van een deel van de Tanegashima lanceerbasis.

Het Tanegashima Space Center is de grootse lanceerbasis in Japan. De basis bevindt zich op een eiland in Kogoshima, de meest zuidelijke prefectuur van het land. Vanaf de lanceerbasis worden voornamelijk missies voor het Japanese Aerospace Exploration Agency (JAXA) uitgevoerd.

Belangrijke lanceringen vinden plaats vanaf het Yoshinobu Launch Complex. Hieronder vallen ook de grotere missies zoals de vrachtlanceringen naar het International Space Station. Er staan ook gebouwen waar ruimtevaartuigen getest en gebouwd kunnen worden.

Oorsprong

Het eiland Tanegashima in het zuiden van Japan
Het eiland Tanegashima in het zuiden van Japan

Het eiland zelf is bekend van de introductie in 1543 van vuurwapens door de Portugezen. In 1966 begon de bouw van de raketinstallatie en vanaf 1969 werd er gelanceerd.

Tanegashima werd om verschillende redenen gekozen als geschikte locatie. Het bevindt zich op de 31-ste breedtegraad, dicht bij de evenaar waardoor het gemakkelijker is om raketten te lanceren die in een baan om de Aarde moeten komen. Het is een relatief afgelegen locatie die niet storend is voor de belangrijke Japanse visindustrie en er is toegang tot land, communicatiemiddelen, water, elektriciteit en openbaar vervoer.

Er staan verschillende faciliteiten op en rond het centrum om raketten te lanceren en er is een museum en een perscentrum. Niet alle faciliteiten zijn nog in gebruik; zo is de Takesaki Range die gebruikt werd om kleine raketten te testen niet meer in gebruik. In 1992 werd het Osaki Launch Complex uit gebruik genomen. Vanaf dit complex werden de N-I, N-II en de H1 raketten gelanceerd. Blijft over het Yoshinobu Launch Complex dat twee lanceerplatformen heeft, een faciliteit om raketmotoren te testen en verschillende gebouwen om raketten te bouwen en te volgen.

Het HTV lanceerprogramma

Japan doet met het HTV-programma mee aan het lanceren van vrachtmissies naar het International Space Station. Er wordt gemiddeld eenmaal per jaar een HTV gelanceerd. (HTV = H-II Transfer Vehicle maar het programma is ook bekend onder de Japanse naam Kounotori, witte ooievaar). De HTV’s worden vanaf Tanegashima gelanceerd en als ze bij het International Space Station arriveren worden ze met behulp van de robotische Canadarm2 binnen gehengeld.

De HTV kan ongeveer 6000 kilogram vracht naar het ISS vervoeren in zowel drukloze compartimenten als compartimenten die onder druk staan. Astronauten kunnen een deel van de inhoud uitladen en andere delen van de vracht zijn met behulp van de robotische arm van Kibo bereikbaar voor experimenten buiten het ruimtestation.

De HTV’s hebben o.a. de JEM Small-Satellite Orbital Deployer, verschillende Cubesats, een vervanger voor een defecte waterpomp, een aquarium voor het houden van vissen in de ruimte, Kirobo (een robot) en de SAFER (Simplified Aid For EVA Rescue) naar het ISS gebracht.

Eind augustus 2017 waren er 6 succesvolle HTV’s gelanceerd vanaf Tanegashima in 7 jaar tijd. Tussen 2017 en 2019 zijn nog vier vluchten gepland.

Belangrijke missies

Andere recente missies die de laatste jaren vanaf Tanegashima zijn gelanceerd:

Advanced Land Observing Satellite (ALOS, Japanse naam Daichi). ALOS werd in 2006 gelanceerd en de missie duurde in totaal 5 jaar. De satelliet leverde een belangrijke bijdrage na de tsunami in 2011 waarbij de kerncentrale van Fukushima zwaar werd beschadigd.

SELENE (Selenological and Engineering Explorer, bekend onder de Japanse naam Kaguya). Deze maanmissie was actief tussen 2007 en 2009. SELENE maakte gedetailleerde topografische kaarten van de Maan en een zwaartekrachtskaart van de achterzijde van de Maan.

Greenhouse Gases Observing Satellite (GOSAT, bekend onder de Japanse naam Ibuki). Deze satelliet werd in 2009 gelanceerd om broeikasgassen te detecteren en dan in het bijzonder koolstofdioxide en methaan.

De Venus Climate Orbiter (ook bekend als Akatsuki of Planet-C). De lancering vond plaats in mei 2010 maar de verkenner kwam niet zoals gepland in december 2010 in een baan om Venus. In plaats daarvan draaide de ruimtesonde 5 jaar lang om de Zon alvorens in december 2015 in een alternatieve baan te komen. De Venus Climate Orbiter onderzoekt de atmosfeer en de wolken van Venus.

IKAROS (interplanetary Kite-craft Accelerated by Radiation of the Sun). Dit is een experimentele ruimtesonde uitgerust met een zonnezeil die samen met de Akatsuki-missie werd gelanceerd. Het was de eerste missie waarbij zonnezeilen in de ruimte werden getest. IKAROS kwam in december 2010 tot voorbij Venus.

GPM (Global Precipitation Measurement). Dit is een gezamenlijke missie tussen JAXA en de NASA om de neerslagverdeling op Aarde te onderzoeken en zo beter orkanen en andere extreme weerverschijnselen te kunnen voorspellen. De GPM werd in 2014 gelanceerd en is nog steeds actief.

Hayabusa-2. Dit is een missie naar de asteroïde 162173 Ryugu met als doel er materiaal te verzamelen en terug te brengen naar de Aarde. Hayabusa-2 (Slechtvalk) werd in december 014 gelanceerd. De verkenner arriveert in juli 2018 bij de asteroïde en zal er 1,5 jaar onderzoek verrichten waarbij er landers op het oppervlak geplaatst gaan worden. In december 2019 vertrekt de Hayabusa-2 weer naar de Aarde en zal dan in december 2020 weer thuis zijn.

ASTRO-H (Japanse naam Itomi maar ook bekend als NeXT = NewX-ray Telescope). ASTRO-H was een röngentelescoop die donkere materie, cluster van sterrenstelsels en kosmische straling zou gaan onderzoeken. ASTRO-H werd op 17 februari 2016 gelanceerd maar er waren allerlei problemen om de telescoop onder controle te houden. Op 26 maart 2017 verloor men het contact met de röntgentelescoop.

 

Eerste publicatie: 9 september 2017
Bron: space.com, JAXA: Tanegashima Space Center