Waarnemen – Andromeda – de geketende vrouw
Het sterrenbeeld Andromeda is vernoemd naar de dochter van koningin Cassiopeia en koning Cepheus uit de Griekse mythologie. Andromeda wordt ook wel de geketende vrouw genoemd omdat haar ouders haar aan een rots ketenden en offerden aan het zeemonster Cetus – Walvis. In het verhaal wordt ze gered door Perseus en uiteindelijk wordt ze zijn koningin. Al deze mythologische karakters zijn zichtbaar als sterrenbeeld aan de nachtelijke hemel.
Op zoek naar Andromeda
Andromeda is vanwege zijn metgezellen gemakkelijk te vinden. Het W-vormige sterrenbeeld Cassiopeia wijst naar Andromeda. Andromeda bevindt zich ook naast het Grote Vierkant van Pegasus. Een van de sterren van het Grote Vierkant behoort tot Andromeda.
November is een prima maand om Andromeda eens te bekijken. Kijk na het invallen van de duisternis richting het oosten. Het sterrenbeeld bevindt zich dan al hoog boven de horizon. Andromeda is een sterrenbeeld voor waarnemers op het noordelijk halfrond. Het is niet zichtbaar ten zuiden van de 40ste breedtegraad. In grootte is Andromeda het 19de sterrenbeeld.
De sterren van Andromeda
De helderste ster van het Grote Vierkant van Pegasus behoort eigenlijk tot Andromeda. Deze ster, Alpheratz, heeft een visuele helderheid van magnitude 2,06 en bevindt zich op een afstand van 97 lichtjaar. Ook Mirach heeft een helderheid van magnitude 2,06. Deze ster bevindt zich linksboven Alpheratz. Mirach is 197 lichtjaar van ons verwijderd en de ster bevindt zich het dichtste bij de Andromeda-nevel. De op twee na helderste ster in Andromeda is van magnitude 2,1. Deze ster, Almach geheten, bevindt zich linksboven Mirach. Almach is ongeveer 354 lichtjaar van ons verwijderd.
Op zoek naar de Andromeda-nevel
Hoewel Messier 31, het Andromeda-stelsel, centraal in het sterrenbeeld Andromeda staat is het eigenlijk gemakkelijker te vinden met behulp van de sterren van Cassiopeia. Het sterrenstelsel heeft een helderheid van magnitude 3,5 en het kan in een donkere lucht gevonden worden als een wazige vlek maar de meeste mensen hebben toch een verrekijker of kleine telescoop nodig om de brede, mistige vlek te vinden.
Het Andromeda-stelsel is ongeveer 3° lang en 1° breed. Het lig top een afstand van 2,5 miljoen lichtjaar van de Aarde. Dit betekent dat als we het sterrenstelsel bekijken we 2,5 miljoen jaar terug in de tijd kijken.
Om het Andromeda-stelsel te vinden zoeken we eerst de W-vorm van Cassiopeia op. Met de twee V-vormen waaruit de W bestaat gebruik je de V-vorm aan de rechterkant. Stel je de V voor als een pijl wijzend naar het sterrenbeeld Andromeda. Van de punt van de pijlster tot het spiraalstelsel is de hoekafstand iets meer dan 15°. (Hou je hand op armlengte en gebruik wijsvinger en pink gespreid om 15° aan de hemelkoepel te wijzen.) de pijl van Cassiopeia wijst niet precies naar Andromeda: je zal een beetje naar rechts moeten kijken om Messier 31 te vinden.
Om een ster van Andromeda te gebruiken om het sterrenstelsel te vinden begin je bij de ster die verbonden is met het Grote Vierkant van Pegasus. Kijk dan naar links en vind drie sterren die er vanaf leiden: een ster van de derde magnitude (Delta Andromedae), Mirach en Almach. Richt je op Mirach en kijk dan boven Mirach. Er staan twee sterren in lijn boven waarvan de bovenste een beetje zwakker is dan de andere. Als je de bovenste ster zonder optische hulpmiddelen kan zien dan kijk je naar rechts en je ziet daar dan een lichter gekleurd stukje van de sterrenhemel. Richt je verrekijker of telescoop erop om te bevestigen dat je Andromeda hebt gevonden.
Het Andromeda-stelsel waarnemen
Messier 31 heeft een helderheid van magnitude 3,5 en als je eenmaal weet waar je moet kijken is het gemakkelijk te vinden. Het grijsachtige vlekje heeft een ovale vorm die kenmerkend is voor spiraalstelsels. In dit beeld bevinden zich nog twee andere Messier-objecten: Messier 32 en Messier 110. Het zijn beiden elliptische sterrenstelsels die begeleiders zijn van het grote Andromeda-stelsel. Ook deze twee sterrenstelsels zijn ongeveer 2,5 miljoen lichtjaar van ons verwijderd. Messier 32 heeft een helderheid van magnitude 8,2 en bevindt zich het dichtste bij het Andromeda-stelsel. Messier 110 heeft een visuele helderheid van magnitude 8,5 en is wat verder verwijderd van de grote spiraal.
Meer over het sterrenbeeld Andromeda op Kuuke’s Sterrenbeelden
Eerste publicatie: 4 november 2023
Bron: EarthSky