Waarnemen – de Maagd
Vanaf het noordelijk halfrond verschijnt de Maagd ’s avonds in mei hoog boven de zuidelijke horizon. Dit is de beste tijd van het jaar om het sterrenbeeld te bekijken. Maagd is het grootste sterrenbeeld van de Dierenriem.
Het sterrenbeeld Maagd – Virgo
Vanaf het noordelijk halfrond verschijnt de Maagd ’s avonds in mei hoog boven de zuidelijke horizon. Dit is de beste tijd van het jaar om het sterrenbeeld te bekijken. Maagd is het grootste sterrenbeeld van de Dierenriem. Na Hydra de Waterslang is Maagd het grootste sterrenbeeld in het algemeen. Ondanks zijn grootte is het sterrenbeeld dankzij zijn helder ester Spica gemakkelijk te vinden.
Om de Maagd te vinden trek je vanuit de steel van de pan van de Grote Beer een bocht naar de oranjerode ster Arcturus van het sterrenbeeld Ossenhoeder – Boötes. Van hieruit trek je een rechte lijn door naar de volgende helder ester. Dit is Spica in de Maagd.
Spica is een blauwwitte ster van de eerste magnitude nabij het centrum van het sterrenbeeld.
De sterren van de Maagd
Spica, de ster markeert een bundel tarwe die door de Maagd wordt vastgehouden, is in helderheid de 15de ster een de sterrenhemel. Spica heeft een visuele helderheid van magnitude 1,04 en is ongeveer 250 lichtjaar van ons verwijderd.
De volgende helderste ster in de Maagd is Porrima oftewel de dubbelster gamma Virginis. Porrima heeft een visuele helderheid van magnitude 2,74 en ligt nabij het centrum van het sterrenbeeld, ten noordwesten van Spica. De ster bevindt zich op een afstand van 38 lichtjaar van de Aarde. vervolgens bevindt de op twee na helderste ster zich in de noordelijke uithoek van het sterrenbeeld. Deze ster heet Vindemiatrix oftewel epsilon Virginis. Vindemiatrix heeft een visuele helderheid van magnitude 2,82 en is ongeveer 109 lichtjaar van de Aarde verwijderd.
De Virgo cluster
Maagd staat ongetwijfeld bekend om zijn duizenden sterrenstelsels. Eén groep – de Virgo Cluster – bevindt zich nabij de grens met Coma Berenices – Haar van Berenice, ten westen van Vindemiatrix. De Virgo Cluster os de dichtstbijzijnde grote groep sterrenstelsels van de Melkweg. De Virgo Cluster ligt in het centrum van de Lokale Supercluster, een enorme groep clusters van sterrenstelsels. Bovendien maakt de Lokale Groep van sterrenstelsels, waartoe ook de Melkweg behoort, ook deel uit van de Lokale Supercluster.
Bovendien vertraagt de zwaartekracht van de Virgo Cluster in de Lokale Supercluster de ontsnappingssnelheid van de Melkweg en onze Lokale Groep. Dus de Virgo Cluster is een va de weinige plaatsen in het heelalwaar we naartoe snellen. Daarom zijn de sterrenstelsels van de Virgo Cluster enkele van de weinige die we dien met een blauwverschuiving in plaats van een roodverschuiving. Op een dag zullen deze vele sterrenstelsels samensmelten tot één groot conglomeraat,
In feite ligt het sterrenstelsel met een van de hoogste blauwverschuivingen precies op de grens van de Maagd en het Haar van Berenice. Dit sterrenstelsel, M90, beweegt zich snel tussen de andere objecten n de Virgo Cluster. Dat komt omdat het ook wordt ontdaan van gas en stof vanwege de nabijheid van andere sterrenstelsels. Met magnitude 9,5 kun je dit sterrenstelsel al in een telescoop zien. Het is momenteel ongeveer 60 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.
Bovendien zijn andere sterrenstelsels tussen de 8ste en 9de magnitude o deze locatie M49, M58, M59, M60, M86, M87 en M89. Er komen nog meer sterrenstelsels in beeld als je langs de lijn tussen de Maagd en het Haar van Berenice scant.
Messier 87, Virgo A
Messier 87 is een special sterrenstelsel dat het verdient om uit de Virgo Cluster te worden gelicht. Het heeft een helderheid van magnitude 8,6 en is daarmee gemakkelijk te identificeren in een telescoop of grotere verrekijker. Messier 87 bevindt zich op een afstand van ongeveer 60 miljoen lichtjaar van de Aarde. de aardappelvormige groep sterren strekt zich uit over meer dan een half miljoen lichtjaar en is vermoedelijk vijf keer zo groot als de diameter van de Melkweg. De diameter van de halo van dit sterrenstelsel is echter ongeveer een miljoen lichtjaar, en hoewel dat groot is verwachtten astronomen dat het nog groter zou zijn. Ze geloven dat iets de halo al vroeg in zijn ontstaan heeft afgesneden.
In feite is Messier 87 de thuisbasis van het grootste bekende aantal bolvormige sterrenhopen. Ter vergelijking: de Melkweg heeft ongeveer 20 bolhopen terwijl Messier 87 er duizenden heeft. Deze bolhopen kunnen de restanten zijn van dwergsterrenstelsels die door de zwaartekracht van M87 zijn verscheurd.
Een ander verbazingwekkend kenmerk van M87 is de jet die zich duizenden lichtjaren naar buiten uitstrekt van uit de kern. Een monsterlijk zwart gat in de kern van het sterrenstelsel is de bron van de jet. In feite was het zwarte gat van M87 het eerste dat ooit in beeld is gebracht. Dat was in 2019. Vervolgens werd dit beeld onlangs verbeterd en met veel meer detail in april 2023 opnieuw vrijgegeven. Bovendien werden het zwarte gat en de jet voor het eerst in april 2023 samen in beeld gebracht.
De Sombrero
Een ander helder en opmerkelijk sterrenstelsel dat niet vergeten moet worden is Messier 104 oftewel het Sombrero-stelsel. Het bevindt zich aan de zuidoostelijke grens van het sterrenbeeld met Corvus de Raaf. M104 is zonder twijfel op foto’s een verbluffend mooi sterrenstelsel. We kijken er van de zijkant tegenaan, het is een stoffig stelsel met een heldere kern. M104 is ongeveer 55 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.
De Maagd in de mythologie
De Maagd is de personificatie van Persephone, dochter van Demeter, de godin van de oogst. Volgens een Griekse mythe was het ooit altijd lente op Aarde. Maar toen ontvoerde de god van de onderwereld, Hades, Persephone.
Demeter, overmand door verdriet, verliet haar rol als oogstgodin. Zo leed de vruchtbaarheid van de Aarde. Volgens de mythe zou de Aarde pas weer vruchtbaar worden als Persephone naar huis zou terugkeren. Dus stond Zeus erop dat Hades Persephone terug zou geven aan Demeter. Zeus zei ook dat Persephone niet mag eten totdat ze terugkomt. Helaas, Hades gaf Persephone met opzet een granaatappel.
Aldus werd Persephone teruggegeven aan haar moeder, maar moet Persephone – vanwege de granaatappel – elk jaar gedurende vier maanden terugkeren naar de onderwereld. Tot op de dag van vandaag keert de lente terug naar het noordelijk halfrond wanneer Persephone herenigd wordt met Demeter. Dan heerst het winterseizoen wanneer Persephone in de onderwereld woont. Vanuit het perspectief van het noordelijk halfrond gezien is de Maagd in de late herfst, winter en vroege lente afwezig in de vroege avondhemel. De terugkeer van de Maagd aan de hemel bij het vallen van de avond – in de maanden april en mei – valt samen met het lenteseizoen.
Eerste publicatie: 23 mei 2023
Bron: EarthSky
