Waarnemen – de Winkelhaak
Het sterrenbeeld Winkelhaak – Norma heeft een ongebruikelijke naam voor een sterrenbeeld. Het is, samen met 13 andere sterrenbeelden aan de zuidelijke sterrenhemel, benoemd door de 18de-eeuwse astronoom Nicolas-Louis de Lacaille. Norma is Latijn voor winkelhaak. Het sterrenbeeld bevat een grote verzameling sterrenstelsels die trekt aan de omliggende clusters van sterrenstelsels, waaronder de onze.
In de Winkelhaak bevindt zich ook de cluster van sterrenstelsels Abell 3627. Dit is een van de meest massieve clusters van sterrenstelsels die we kennen. Abell 3627 wordt ook wel de Norma cluster genoemd. Deze gigantische cluster bevindt zich in de buurt van het centrum van de Grote Aantrekker. Dit is een bron van zwaartekracht die andere clusters van sterrenstelsels naar zich toe trekt. Dit omvat onze Lokale Groep, de Virgo supercluster en de Hydra-Centaurus supercluster. De Grote Aantrekker bestrijkt inderdaad zo’n groot gebied dat hij Norma omvat plus het naburige sterrenbeeld Zuiderdriehoek (Triangulum Australe).
Toch is de Norma cluster moeilijk waar te nemen want hij bevindt zich achter het vlak van ons sterrenstelsel en dat belemmert het zicht.
Op zoek naar de Winkelhaak
De Winkelhaak bevindt zich ten zuiden van de ecliptica. Met dit in gedachten kan je het sterrenbeeld het beste bekijken vanaf het zuidelijk halfrond. Vanaf het zuidelijk halfrond is het sterrenbeeld het beste in de herfst te bekijken. Vanaf de lagere breedtegraden op het noordelijk halfrond is de lente het meest geschikt. De Winkelhaak bevindt zich naast de Wolf en ten zuiden van de Schorpioen. De sterren van Norma – Winkelhaak zijn zwak. Je kan het beste eerst op zoek gaan naar de vorm van de Schorpioen en dan naar een donker stuk sterrenhemel zoeken ten zuiden van het beest. Het sterrenbeeld is vanuit Nederland niet zichtbaar.
Sterren en deep-sky objecten
Het gebied van de Winkelhaak is echt donker. Sterrenkijkers in grote steden zullen in dit stukje hemel vermoedelijk helemaal niks zien. Alle sterren zijn van de vierde magnitude of zwakker. De helderste ster van de Winkelhaak is Gamma Normae die een visuele helderheid van magnitude 4,02 heeft. Het is een dubbelster die moeilijk van zijn buren is te onderscheiden. Gamma Normae is ongeveer 127 lichtjaar van de Aarde verwijderd.
De locatie van de Winkelhaak in de Melkweg betekent dat er een aantal deep-sky objecten in voorkomen. De open sterrenhoop NGC 6067 heeft een visuele helderheid van magnitude 5,6 en bevindt zich ongeveer 0,5° ten noorden van Kappa Normae. Deze ster heeft een helderheid van magnitude 4,94.
NGC 6087 is een open sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 5,4. De open sterrenhoop bevindt zich bijna 4° onder NGC 6067. Met behulp van een verrekijker kun je minstens acht open sterrenhopen in de Winkelhaak waarnemen.
Samengevat: het sterrenbeeld Norma stelt een winkelhaak voor. Het bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel en het is de thuisbasis van de Norma Cluster en de Grote Aantrekker.
Meer over het sterrenbeeld Norma – Winkelhaak op Kuuke’s Sterrenbeelden.
Eerste publicatie: 27 oktober 2023
Bron: Earthsky