Waarnemen – het sterrenbeeld Slingeruurwerk
Het sterrenbeeld Slingeruurwerk – Horologium bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel niet ver van de heldere ster Achernar van het sterrenbeeld Eridanus.
Slingeruurwerk is een van de 14 sterrenbeelden die door de Franse astronoom Nicolas-Louis de Lacaille zijn benoemd. In grootte is Slingeruurwerk het 58ste sterrenbeeld van de 88 die we kennen. Horologium moet een slingeruurwerk voorstellen naar de zwakke sterren zijn niet bijzonder duidelijk. Slechts een van de sterren is helderder dan de 4de magnitude.
Waarnemers op het zuidelijk halfrond bekijken dit sterrenbeeld het beste in december. Waarnemers op het noordelijk halfrond kunnen dit sterrenbeeld niet zien.
Op zoek naar het sterrenbeeld Slingeruurwerk
Het sterrenbeeld Slingeruurwerk – Horologium is het gemakkelijkste te vinden door uit te gaan van de heldere ster Achernar in het sterrenbeeld Eridanus. Als je de eerste helft van de rivier vanaf Achernar volgt dan is Horologium de donkerdere vlek net ten zuidoosten van dit deel van de rivier.
De zomer op het zuidelijk halfrond is de beste tijd om het sterrenbeeld op te zoeken. Het staat dan hoog aan de sterrenhemel als het eenmaal echt donker is.
De sterren van het sterrenbeeld Slingeruurwerk
Alpha Horologii is de helderste ster van het sterrenbeeld. De ster heft een visuele helderheid van magnitude 3,85 en is ongeveer 115 lichtjaar van de Aarde verwijderd. In sommige tekeningen van het sterrenbeeld is Alpha Horologii de pendule van de klok maar anderen markeren de ster als een van de gewichten. Het is een oranje reus die het einde van zijn leven nadert en aan het opzwellen is.
De andere sterren van Slingeruurwerk zijn zo zwak dat ze in de tijd werden “verloren”. De Lacaille benoemde oorspronkelijk 11 sterren met een Griekse aanduiding, van Alpha tot Lambda. Astronomen die na hem kwamen konden sommige sterren niet vinden en benoemden hun eigen sterren met dezelfde Griekse aanduidingen. Er zijn in de loop van de tijd dus enkele aanduidingen gewijzigd.
Het sterrenbeeld bevat verschillende veranderlijke sterren waaronder R Horologii. Deze ster verdwijnt en verschijnt weer met een periode van 13 maanden. Op zijn helderst heet de ster een helderheid van magnitude 4,7. De ster is daarmee zichtbaar voor het blote oog. Als de ster in een minimum verkeerd valt de helderheid terug tot magnitude 14,3. Dat is nog zwakker dan de dwergplaneet Pluto. Om de ster tijdens een minimum te kunnen zien heb je een telescoop met een opening van minimaal 25 centimeter nodig.
Deep-sky objecten in het sterrenbeeld Slingeruurwerk
Slingeruurwerk bevat een supercluster van sterrenstelsels, de Horologium-Reticulum Supercluster, die zich uitspreidt door Horologium en Eridanus (nee, niet Reticulum). Deze zware concentratie sterrenstelsels heeft een grootte van 12 bij 12 graden aan de sterrenhemel (de Volle Maan heeft een diameter van 0.5°). Helaas zijn de meer dan 300.000 sterrenstelsels die deze cluster bevat te lichtzwak voor de meeste amateurtelescopen.
Er zijn een paar sterrenstelsels die wellicht wel in een amateurtelescoop zichtbaar zijn: NGC 1510 en NGC 1512. Deze twee sterrenstelsels zijn buren van elkaar en ze zijn beiden van de 10de magnitude. Ze liggen niet toevallig op een zichtlijn maar ze zijn bezig met elkaar te fuseren. De beide sterrenstelsels zijn ongeveer 30 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.
Eerste publicatie: 2 december 2023
Bron: EarthSky
