Waarnemen – Orion het meest herkenbare sterrenbeeld
Orion de jager is misschien wel het meest herkenbare sterrenbeeld ter wereld. Orion bevindt zich op de hemelevenaar waardoor het zichtbaar is vanaf zowel het noordelijk halfrond als het zuidelijk halfrond. De vorm van Orion is gemakkelijk te onderscheiden vanwege de vele heldere sterren en de kenmerkende riem: drie sterren dicht bij elkaar in een bijna rechte lijn.
De mythologie van de jager Orion
Op veel tekeningen van het sterrenbeeld Orion lijkt de jager in gevecht te zijn met zijn buurman, het sterrenbeeld Stier – Taurus. Toch komt zo’n verhaal niet voor in de mythologie over Orion. In sommige verhalen achtervolgt Orion de zeven zussen van de Pleiaden, een sterrenhoop in ht sterrenbeeld Stier. Aan de andere kant van Orion bevinden zich zijn jachthonden: Grote Hond en Kleine Hond. (Niet te verwarren met Canes Venatici, een ander sterrenbeeld dat in het Nederlands Jachthonden heet.)
De mythologie zegt dat Orion is gedood door een schorpioen; daarom bevindt Orion zich aan de ene kant van de lucht terwijl Schorpioen – Scorpius aan de andere kant staat. Terwijl Schorpioen op het punt staat in het oosten boven de horizon te komen duikt Orion in het westen eronder.
De helderste sterren van Orion
De blauwachtige ster Rigel is de helderste ster in Orion. De ster markeert de westelijke knie of voet. Rigel is een blauwe superreus op 770 lichtjaar afstand met een helderheid van magnitude 0,2. Rigel is de zevende helderste ster aan de hele hemel. De ster die de andere knie of voet van Orion markeert heet Saiph, een ster van magnitude 2,1. Ook dit is een blauwe superreus die ongeveer 720 lichtjaar van ons is verwijderd.
De op een na helderste ster in Orion is de oranjerode Betelgeuze die een van de schouders markeert. Betelgeuze is de 10de helderste ster aan de nachtelijke hemel en heeft een helderheid van magnitude 0,5. Het is een rode superreus die 420 lichtjaar van ons is verwijderd en die maar liefst 800 keer groter is dan de Zon. Als we onze Zon door Betelgeuze zouden vervangen zou hij alle binnenplaneten opslokken.
De op twee na helderste ster van Orion, die zijn andere schouder markeert, heet Bellatrix. Dit is een blauwe superreus van magnitude 1,6 die 245 lichtjaar van ons is verwijderd. Bellatrix is de 22ste heldere ster aan de nachtelijke hemel.
De andere sterren van Orion
Vanaf Bellatrix strekt zich de arm van Orion uit, waar hij een schild vasthoudt. De heldere sterren die het schild markeren zijn allemaal van de 3de en 4de magnitude.
Vanaf Betelgeuze strekt zich de andere arm van Orion uit. Deze arm houdt een knots of een zwaard vast. De helderste sterren in de arm en de knots zijn allemaal van de 4de magnitude.
De sterren waaruit het hoofd van Orion bestaat zijn een test voor de duisternis van je sterrenhemel. Ze variëren van de 3de tot de 6de magnitude. Hoe meer sterren je kunt zien hoe beter je sterrenhemel is.
De drie Gordel-sterren zijn van oost naar west Alnitak (magnitude 1,8), Alnilam (magnitude 1,7) en Mintaka (magnitude 2,2).
Nevels in de jager Orion
De sterren in het Zwaard dat aan de Gordel hangt, maken deel uit van de Orionnevel (Messier 42). Je kunt de nevel of gaswolk zonder optische hulpmiddelen zien als een wazige vlek van de 4de magnitude. Met behulp van vergroting wordt een viervoudige ster in het midden van de nevel zichtbaar. Deze vier pasgeboren sterren – de Trapeziumgroep – verlichten hun stoffig omhulsel waardoor de gloed ervan zichtbaar is voor ons hier op Aarde. De Orionnevel is ongeveer 1400 lichtjaar van ons verwijderd.
In de buurt van de gordelster Alnitak ligt de beroemde Paardenkopnevel. Deze donkere nevel is zelfs voor grote amateurtelescopen een zeer zwak object. De nevel komt eigenlijk het best tot zijn recht op fotografische opnames.
Langs de zijde van Orion tussen Alnitak en Betelgeuze (maar dichter bij de gordelsterren) bevindt zich Messier 78. Dit object is van de 8ste magnitude. In de buurt van Rigel bevindt zich ook nog IC 2118, de Heksenkopnevel. Deze nevel is extreem zwak maar ook extreem groot en heeft een doorsnede van 6 volle manen.
Eerste publicatie: 16 december 2023
Bron: EarthSky
