Astronomisch Nieuws

Astronomen leren van de haperingen in de Vela pulsar

De Vela pulsar en zijn jet
De Vela pulsar en zijn jet. DoorNASA/CXC/PSU/G.Pavlov et al. – , Public Domain, Link

In een recent gepubliceerd artikel hebben astronomen de Vela pulsar bestudeerd. Dit is een pulsar in het zuidelijke sterrenbeeld Vela – Zeilen. Deze pulsar is ongeveer 1000 lichtjaar van ons verwijderd.

Neutronensterren zijn sterren die zeer snel om hun as draaien en dat op een uiterst regelmatige manier doen. Ze behoren daarnaast tot de meest compacte objecten in het heelal.

Soms echter hapert de regelmaat van een neutronenster. Soms gaan ze sneller draaien en dat komt dan doordat er delen vanuit het binnenste van de ster naar buiten toe bewegen. Deze haperingen zorgen er voor dat astronomen meer kunnen leren over neutronensterren.

Een team van de universiteit van Monash in Melbourne, Australië, het ARC Centre of Excellence for Gravitational Wave Discovery, de McGill Universiteit in Canada en de universiteit van Tasmanië heeft de Vela pulsar bestudeerd. Deze Vela pulsar is een neutronenster aan de zuidelijke sterrenhemel die ongeveer 1000 lichtjaar van ons is verwijderd. Deze pulsar draait 11.195 maal per seconde om zijn as. de pulsar is het restant van een supernova die 11.000 – 12.300 jaar geleden plaatsvond. De resterende neutronenster wordt geassocieerd met de vela supernovarestant. op radiogolflengtes is de vela pulsar de helderste aan de sterrenhemel.

De resultaten van hun onderzoek zijn in het tijdschrift Nature Astronomy gepubliceerd.

Onder astronomen is die Vela pulsar redelijk beroemd. Slechts 5% van de bekende pulsars vertoont af en toe een hapering maar bij de Vela pulsar treden die haperingen ongeveer iedere drie jaar op. Daardoor is de pulsar een geliefd onderzoeksobject.

Door het opnieuw analyseren van waarnemingen die tijdens de hapering in 2016 werden gedaan heet het onderzoeksteam gezien dat de pulsar eerst sneller begint te draaien en daarna weer afzwakt en weer constant wordt.

Volgens de onderzoekers is deze waarneming belangrijk omdat astronomen nu voor het eerst een blik hebben kunnen werpen in het binnenste van de ster. Die momentopname van het binnenste van de ster laat zien dat die uit drie verschillende componenten bestaat.

Een van die componenten, een soep van supervloeibare neutronen in de binnenste laag van de korst beweegt zich eerst naar buiten toe en raakt daar de stijve buitenste korst van de ster. Dit zorgt er voor dat de ster sneller gaat draaien.

Maar daarna raakt een tweede soep van supervloeibaar materiaal vanuit de kern de eerste soep van vloeibaar materiaal. Dit zorgt er voor dat de ster weer langzamer gaat draaien.

Dit is al een paar keer in literatuurstudies voorspeld maar het is nu voor het eerst ook daadwerkelijk met behulp van waarnemingen bevestigd.

Er is echter een andere waarneming die de verklaring geweld aandoet. Direct voor de hapering is te zien dat de ster lijkt te vertragen voordat de ster opnieuw versnelt. De astronomen hebben geen idee waarom dit is en het is ook voor het eerst waargenomen. Er kan een relatie zijn met de hapering maar dat is helemaal niet zeker. De onderzoekers hopen dat hun publicatie andere astronomen inspireert tot het opstellen van nieuwe theorieën over neutronen sterren en hun haperingen.

Publicatie: Rotational evolution of the Vela pulsar during the 2016 glitch, Nature Astronomy (2019).

 

Eerste publicatie: 13 augustus 2019
Bron: SciTechDaily