Enif – Epsilon Pegasi

Enif, Epsilon Pegasi (ε Peg) is een oranje superreus in het sterrenbeeld Pegasus. De ster markeert de snuit van het gevleugelde paard. Met een gemiddelde visuele helderheid van magnitude 2,40 is Enif de helderste ster in Pegasus. De ster is ongeveer 690 lichtjaar van ons verwijderd.

Stertype

Enif heeft een spectrale classificatie van K2 Ib wat aangeeft dat het een oranje superreuzenster is. De ster heeft een massa van ongeveer 11,7 zonsmassa en een straal van 185 keer die van de Zon. Als Enif in het centrum van ons zonnestelsel zou staan dan zou de ster zich uitstrekken tot tussen de banen van Venus en de Aarde.

Met een oppervlaktetemperatuur van 4400 Kelvin is Enif 3895 keer helderder dan de Zon. De ster heeft een absolute helderheid van magnitude -4,14.

Enif heeft een geprojecteerde rotatiesnelheid van 8 km/sec. de leeftijd van de ster wordt geschat op 20 miljoen jaar. Hoewel het nog een jonge ster is, zal Enif binnen een paar miljoen jaar aan het einde van zijn levenscyclus komen. De ster is groot genoeg om een supernova kandidaat te zijn maar de ster kan ook zijn leven beëindigen als een witte dwerg met neonzuurstof.

De ster is geclassificeerd als een langzame onregelmatige veranderlijke ster (type LC). De helderheid varieert van magnitude 0,7 tot 3,5. Enif heeft ook bij verschillende gelegenheden dramatische veranderingen in helderheid laten zien. In 1972 leek de ster even helder als Altair, om tien minuten later weer te vervagen. Dergelijke superflares zijn uitzonderlijk zeldzaam en hun mechanisme is nog niet begrepen. Uit een onderzoek uit 2010 naar jonge runaway sterren is gebleken dat Enif een relatief hoge eigen snelheid heeft (snelheid ten opzichte van het omringende interstellaire medium) van 21,6 km per seconde.

The star is classified as a slow irregular variable (type LC). Its brightness varies from magnitude 0.7 to 3.5.

Wetenswaardigheden

Aangenomen wordt dat Enif in dezelfde moleculaire wolk is ontstaan als de nabijgelegen gele superreuzen Sadalsuud – Bèta Aquari en Sadalmelik – Alpha Aquari. De drie sterren bevinden zich op vergelijkbare afstanden en delen een snelheid in de ruimte die hen loodrecht op het galactische vlak brengt. Sadalsuud is een superreus van het spectraaltype G0 Ib die ongeveer 540 lichtjaar van ons is verwijderd en Sadalmelik heeft een spectrale classificatie van G2 Ib en bevindt zich op een afstand van ongeveer 530 lichtjaar.

Enif is een van de 58 sterren die zijn geselecteerd voor navigatie. Navigatiesterren spelen een speciale rol op het gebied van hemelnavigatie omdat ze tot de helderste en meest herkenbare sterren aan de hemel behoren. De enige andere navigatiester in Pegasus is Markab – Alpha Pegasi, een van de sterren die het Grote Vierkant van Pegasus vormen.

Enif heeft twee visuele begeleiders. De ene heeft een schijnbare helderheid van magnitude 12,8 en is 83,2 boogseconden verwijderd van de superreus terwijl de andere helderder is, met een schijnbare helderheid van magnitude 8,74 en zich op 144,6 boogseconden afstand bevindt. De sterren delen geen gemeenschappelijke eigenbeweging met Enif en zijn niet fysiek verwant aan de superreus.

Enif staat onofficieel bekend als de Pendulum Ster. De superreus en de metgezel op een afstand van 144,6 boogseconden zij een voorbeeld van het Pulfrich-effect, een fenomeen dat optreedt wanneer de laterale beweging van een object in een gezichtsveld wordt “gezien” als een dieptecomponent – die lijkt te naderen en terug te wijken – wanneer het met beide ogen wordt bekeken. De optische illusie is het resultaat van het verschil in signaaltiming tussen de ogen. Als Enif en de begeleidende ster in een telescoop worden waargenomen met een vergroting van 60 tot 100 keer en er lichtjes op de telescoop wordt getikt zodat de sterren in een rechte hoek lijken te bewegen op de denkbeeldige lijn die ze verbindt, lijkt Enif op en neer te bewegen, zoals verwacht, terwijl de metgezel wild heen en weer lijkt te stuiteren. De slingerachtige trillingen zijn te wijten aan het feit dat de begeleider veel zwakker is en het langer duurt voordat zijn licht het netvlies stimuleert. De Engelse astronoom John Herschel (1792 – 1871) die het fenomeen opmerkte suggereerde dat de metgezel een grotere boog lijkt te doorlopen wanneer op de telescoop wordt getikt, omdat het meer tijd kost voordat het licht het oog beïnvloedt en “de omkering van de beweging eerst plaatsvindt in het grotere object”.

Naam

De naam Enif is afkomstig van het Arabische woord voor “neus”. De naam verwijdt naar de positie van de ster in het sterrenbeeld en markeert de snuit van Pegasus. De ster stond ook bekend als Fum al Faras, wat “de mond van het paard” betekent, en als Al Jahfalah, “de lip”. De eerste naam werd in het Latijn vertaald als Os Equi.

De naam Enif werd op 20 juli 2016 officieel erkend door de Working Group on Star Names (WGSN) van de Internationale Astronomische Unie.

De Chinezen kenden Epsilon Pegasi als 危宿三 (Wēi Sù sān),  de Derde Ster van het Dak. Het Chinese Dak-asterisme bestaat uit Enif samen met Alpha Aquarii – Sadalmelik en Theta Pegasi – Biham. Het is een van de Huizen van de Zwarte Schildpad.

Locatie

Omdat de ster naast het Grote Vierkant van Pegasus ligt is de ster gemakkelijk te vinden. De ster bevindt zich in het gebied tussen Markab de ster in de zuidwestelijke hoek van het Grote Vierkant en het sterrenbeeld Dolfijn – Delphinus. Enif is de helderste ster in dit deel van de hemel.

Enif ligt iets meer dan 3° ten zuidoosten van Messier 15, de bekende bolhoop in Pegasus. De bolhoop is een van de helderste (mag. 6,2), dichtste en oudste bolhopen in zijn soort in de Melkweg. De bolhoop bevindt zich op een afstand van 33.600 lichtjaar en is ongeveer 12 miljard jaar oud.

Sterrenbeeld

Enif bevindt zich in het sterrenbeeld Pegasus. Pegasus is het derde grootste noordelijke sterrenbeeld en het zevende grootste van alle 88 sterrenbeelden. Het beslaat 1121 vierkante graden aan de noordelijke hemel. Het is een van de 48 klassieke Griekse sterrenbeelden die in de tweede eeuw na Christus voor het eerst door Claudius Ptolemeus werden gecatalogiseerd. Het sterrenbeeld representeert het gevleugelde paard uit de Griekse mythologie.

Het sterrenbeeld wordt gedomineerd door het Grote Vierkant van Pegasus, een opvallend asterisme gevormd door drie sterren van Pegasus – Algenib, Scheat en Markab – samen met Alpheratz, de helderste ster in het naburige sterrenbeeld Andromeda.

Pegasus heeft verschillende heldere deep sky-objecten zoals de bolhoop Messier 15 (mag. 6,2), de spiraalstelsels NGC 7331 (mag. 10,4), NGC 7217 (Mag. 11,0) en NGC 7742 (mag. 12,4), het balkspiraalstelsel NGC 7479 (mag. 11,6) en de compacte groep sterrenstelsels HCG 92 (Stephan’s Quintet). In het sterrenbeeld ook het Einstein Kruis, een gravitationeel gelensde quasar achter een lenssterrenstelsel ZW 2237+030 die als vier afbeeldingen rond het voorgrond stelsel zichtbaar is.

Daarnaast vinden we in Pegasus meer dan tien stersystemen met bevestigde exoplaneten. Onder deze sterren 51 Pegasi, de eerste zonachtige ster waarbij een planeet werd gevonden.

De beste tijd om de sterren en deep sky-objecten in Pegasus waar te nemen in gedurende de maand oktober.

De tien helderste sterren in Pegasus zijn Enif (Epsilon Peg, mag. 2,40), Scheat (Beta Peg, mag. 2,42), Markab (Alpha Peg, mag. 2,48), Algenib (Gamma Peg, mag. 2,84), Matar (Eta Peg, mag. 2,95), Homam (Zeta Peg, mag. 3,41), Sadalbari (Mu Peg, mag. 3,51), Biham (Theta Peg, mag. 3,52), Iota Pegasi (mag. 3,77), and Lambda Pegasi (mag. 3,93).

Epsilon Pegasi – Enif

Eerste publicatie: 23 oktober 2024