Grote granietformatie gevonden op de verre zijde van de Maan
Het granieten systeem met een diameter van 50 kilometer dat werd gevonden onder het kenmerk op de verre zijde van de Maan is bekend als het Compton-Belkovich Vulkanisch Complex en is vermoedelijk ontstaan door afkoeling van gesmolten lava die een vulkaan of vulkanen voedde die ongeveer 3,5 miljard jaar geleden uitbarstten.
Graniet, dat het gevolg is van magma dat ontstaat als gevolg van stollingsactiviteit is, uitgezonderd de Aarde, bijna afwezig in het zonnestelsel.
Voorheen werden slechts enkele granietkorrels gedetecteerd in de honderden kilo’s gesteente die door de Apollo-missies van de NASA werden geretourneerd, en teledetectieonderzoeken hebben sindsdien slechts een paar kleine graniet- of granietachtige kenmerken op de Maan gevonden.
Professor Timothy Glotch en zijn collega ’s van de Stony Brook universiteit van New York gebruikten teledetectiesystemen, en dan met name orbitale microgolfradiometrie en zwaartekrachtmetingen, om een groot granietlichaam onder het Compton Belkovich Vulkanisch Complex (CBVC) te detecteren.
Doorgaans heeft graniet plaattektoniek of waterdragende magma’s nodig om te kunnen ontstaan. En hoewel het binnenste van de Maan kleine hoeveelheden water bevat heeft de Maan nooit plaattektoniek gekend.
Daarom wijst deze ontdekking van het granietcomplex, of batholiet onder het CBVC, op een nog niet begrepen proces dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van graniet.
Elke grote hoeveelheid graniet die op de Aarde wordt gevonden voedde vroeger een grote groep vulkanen, net zoals een groot systeem de Cascade-vulkanen in de Grote Oceaan voedt.
Batholieten zijn veel groter dan de vulkanen die ze aan de oppervlakte voeden. De bergen van de Sierra Nevada zijn bijvoorbeeld een batholiet, overgebleven van een lang geleden bestaande vulkanische keten in het westen van de Verenigde Staten.
Hoewel de onderzoekers nog niet zeker weten wat het proces is, zouden er een aantal mogelijkheden kunnen zijn.
Deze kunnen een fractionering van KREEP (kalium-zeldzame-aarde-elementen-en-fosfor) basaltische vloeistoffen of gedeeltelijk smeltende KREE-rijke korst omvatten.
Als een van beide het geval zou zijn, zou er een abnormaal waterhoudende mantel onder de CBVC nodig zijn en een qua samenstelling heterogene maanmantel.
De verrassende omvang en geografische omvang van dit kenmerk impliceren een aardachtig, geëvolueerd granietsysteem dat groter is dan voor mogelijk werd gehouden op de Maan, vooral buiten de Procellarum-regio – een fenomeen dat voorheen alleen op Aarde werd gedocumenteerd, aldus de onderzoekers.
Naast de ontdekking, de teledetectiemethode die een nieuw hulpmiddel is voor het in kaart brengen van planetaire geothermische gradiënt vanuit een baan door middel van passieve microgolfdetectie, die een venster kan bieden op de korst en interne warmteproducerende structuren.
Bovendien zijn de gebruikte methodes generaliseerbaar en vergelijkbaar gebruik van passieve radiometrische gegevens zou de kennis van geothermische processen op de Maan en andere planetaire objecten enorm kunnen vergroten, aldus de onderzoekers.
De bevindingen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nature.
Artikel: M.A. Siegler et al. Remote detection of a lunar granitic batholith at Compton-Belkovich. Nature, published online July 5, 2023; doi: 10.1038/s41586-023-06183-5
Eerste publicatie: 7 juli 2023
Bron: sci-news
