Nieuwe stofring rond Uranus gevonden in oude gegevens
Wetenschappers hebben, diep begraven in de gegevens van de Voyager, een nieuw mysterie ontdekt over de ringen van Uranus.
Voyager 2 vloog in januari 1986 langs Uranus en ontdekte tien manen en twee ringen. Het is tot nu tot de enige ruimtesonde die een bezoek aan de verre planeet heeft gebracht. Een van die ringen, die wetenschappers de zeta-ring noemen, heeft astonomen sindsdien gefrustreerd – ze hebben hem bijna twee decennia niet eens meer kunnen zien. Maar vorig jaar kregen onderzoekers een onverwachts geschenk: een nieuw beeld van het ringsysteem van Uranus, inclusief ongrijpbare zeta-ring, met dank aan amateurbeeldbewerker Ian Regan.
Lange tijd dachten onderzoekers dat ze maar twee beelden van deze ring hadden, gemaakt door Voyager 2. Dit toont aan dat er nog veel informatie in de Voyager-gegevens verscholen ligt dat een tweede blik verdiend.
Wetenschappers hebben de vondst oorspronkelijk gemist omdat de roodachtige, stoffige ring die zich het dichtst bij Uranus bevindt, in geen enkele afzonderlijke opname zichtbaar was. Regan moest een groot aantal afbeeldingen combineren om de ring te laten verschijnen. Hij nam honderden foto’s, stapelde ze op elkaar om dit beeld van het Uranische systeem te produceren. Het is de meest uitgebreide weergave van de zeta-ring die er bestaat en astronomen wisten al decennia niet dat die in de gegevens van Voyager-2 verborgen zat.
De nieuwe afbeelding in combinatie met de vorige twee Voyager-foto’s biedt astronomen voldoende informatie om de afstand van de ring tot Uranus, ongeveer 37.000 kilometer, te berekenen, en om de helderheid ervan in te schatten.
Maar beide waardes zijn vreemd. De Keck sterrenwacht in Hawaï had de eerste waarnemingen van de zeta-ring sinds Voyager-2 in 2007 verzameld. Deze waarnemingen toonden de ring op 40.000 kilometer boven de planeet – een beetje verder van Uranus dan de Voyager-2 waarnemingen lieten zien.
De truc is dat de locatie van de ring niet overeenkomt met de Voyager-afbeeldingen. Er was in de loop van 20 jaar iets veranderd aan deze ring maar men weet echter nog steeds niet helemaal zeker wat dat dan was.
En de zeta-ring is niet zomaar een “centimeter” verwijderd van de planeet gedurende die twee decennia dat de ring niet werd waargenomen. De ring registreerde ook een sterker signaal in de Keck-waarnemingen dan in de beelden van Voyager-2.
De ring werd aanzienlijk helderder en dat betekent dat er ergens in die 20 jaar stof in het systeem terecht is gekomen. Astronomen hebben geen idee wat en hoe dit is veroorzaakt.
Uranus zou geraakt kunnen zijn door een ruimterots die uiteenviel in puin en neerkwam in de zeta-ring. Of misschien zijn de veranderende seizoenen verantwoordelijk. Maar het zijn slechts gissingen. Wat er ook is gebeurd, het moet dramatisch genoeg geweest zijn om de ringen te beïnvloeden maar het is ook onder de radar van wetenschappers verdwenen.
NASA zal de komende jaren beginnen met het plannen van een grote missie om het Uranus-systeem te verkennen maar wetenschappers zullen de komende decennia geen gegevens van die missie hebben. De James Webb Space Telescope heeft echter al soortgelijke beelden gemaakt van het ringensysteem van Neptunus. Die zou dus heel goed in staat kunnen zijn om ook eens de ringen van Uranus opnieuw te bestuderen.
Eerste publicatie: 15 oktober 2022
Bron: NASA