Ozongat boven Antarctica is dit jaar extreem groot

Het ozongat boven Antarctica is drie keer zo groot geworden als Brazilië. Het is een van de grootste ozongaten die ooit zijn geregistreerd, maar het is niet noodzakelijkerwijs reden tot ongerustheid.

Net zoals het zee-ijs rond Antarctica elk jaar groeit en zich terugtrekt, groeit ook het ozongat boven het continent. En dit jaar is dat gat flink gegroeid.

Waarnemingen van de Copernicus Sentinel-5P-satelliet van de ESA geven aan dat het ozongat op 16 september 2023 een oppervlakte van ongeveer 26 miljoen vierkante kilometer bereikte – waardoor het een van de grootste seizoensgaten ooit is waargenomen. Het grootste ozongat-maximum vond plaats in 2000, toen de kloof een oppervlakte van bijna 28,4 miljoen kilometer bereikte.

Ozon is een natuurlijk voorkomend gas, en er bevindt zich een laag ervan in de stratosfeer die ons beschermt tegen de ultraviolette of UV-stralen van de Zon. In 1985 werd boven Antarctica een gat in de ozonlaag ontdekt dat later in verband werd gebracht met het menselijk gebruik van koolstof-afbrekende stoffen. Sindsdien hebben we het gebruik van deze stoffen verboden en houden we de grootte van het gat in de gaten.

Het ozongat groeit en krimpt echter nog steeds per seizoen als gevolg van temperatuurveranderingen en windomstandigheden in de stratosfeer en bereikt een maximum tussen half september en half oktober. Uit waarnemingen blijkt dat het ozongat in 2023 al vroeg van start is gegaan en sinds half augustus snel is gegroeid.

Een mogelijke reden voor de hoger dan normale groei is de vulkaanuitbarsting van Hunga Tonga in januari 2022 waarbij enorme hoeveelheden waterdamp in de lucht terechtkwamen. De waterdamp zou kunnen hebben geleid tot de verhoogde vorming van polaire stratosferische wolken waar chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s) kunnen reageren en de aantasting van de ozonlaag kunnen versnellen, aldus de onderzoeken.

Maar ondanks de grote seizoensgroei dit jaar neemt het ozongat over het geheel genomen nog steeds in omvang af. Op basis van het Montreal Protocol en de afname van antropogene ozonafbrekende stoffen voorspellen wetenschappers momenteel dat de mondiale ozonlaag rond 2050 weer zijn normale toestand zal bereiken, aldus Claus Zehner, missiemanager bij de ESA voor de Copernicus Sentinel-5P missie.

Eerste publicatie: 6 oktober 2023
Bron: ESA