Sterrenkunde koeterwaals – Nova
De Nova. De nova is het meest klassieke voorbeeld van een kosmische explosie bekend als een “cataclysmische veranderlijke”. In feite is het zo klassiek dat de eigennaam voor een nova “klassieke nova” is.
Vóór de 20ste eeuw werd iedere explosie aan de sterrenhemel “nova” genoemd. Maar toen we er eenmaal achter waren dat er verschillende processen zijn die leiden tot de dood van sterren, werd er een beter classificatiesysteem opgezet. Zo zijn we gekomen aan termen als supernovae, heldere rode novae en klassieke novae.
De klassieke nova begint als een dubbelstersysteem. Een ster moet zwaarder zijn dan de andere. Omdat de zwaardere ster in een sneller tempo waterstof omzet in helium zal die ster sneller verouderen. Uiteindelijk zal die ster als eerste sterven waarbij er een kern van zuurstof en koolstof overblijft die we een witte dwerg noemen.
Zijn minder zware begeleider wordt uiteindelijk ook oud en aan het einde van het leven van de ster zal hij opzwellen en een rode reus worden.
Als de banen van de rode reus en de witte dwerg te dicht bij elkaar komen, met baanperiodes van slechts een paar dagen, dan begint het interessant te worden. De atmosfeer van de rode reus, die voornamelijk uit waterstof bestaat, kan door de aantrekkingskracht van de resterende kern worden overgenomen.
Die witte dwerg is heet, die heeft een temperatuur van enkele honderdduizenden Kelvin. Als al die waterstof van de atmosfeer van de rode reus wordt weggesnoept dan kan die witte dwerg worden opgewarmd. Onder de juiste omstandigheden kunnen de lagen waterstof die zich hebben opgebouwd aan het oppervlak van de witte dwerg te heet worden. Het komt dan op een ongecontroleerde waterstoffusie die over het gehele oppervlak van de witte dwerg golft.
Het is net een gigantische nucleaire bom.
Dergelijke novae vinden ongeveer 10 keer per jaar plaats maar ze zijn met het blote oog slechts iedere 12 tot 18 maanden. Soms kan dit proces opnieuw en opnieuw plaatsvinden als de rode reus in een fatale cyclus zijn eigen waterstofatmosfeer blijft afgeven aan de witte dwerg.
Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday
