Voor het eerst sinds de Middeleeuwen vormen Jupiter en Saturnus een ‘dubbelplaneet’
Op 21 december staan de twee grootste planeten van ons zonnestelsel, Jupiter en Saturnus, zo dicht bij elkaar aan de hemel dat ze een dubbelplaneet lijken te zijn. Het is voor het eerst sinds 1226 dat de twee planeten zo dicht bij elkaar staan.
Jupiter en Saturnus reizen al het hele jaar samen langs de sterrenhemel maar deze maand zijn ze bezig om een mooie show op te voeren. De eerste drie weken van de maand naderen de twee planeten elkaar steeds meer aan de sterrenhemel. De dichtste nadering is op 21 december 2020.
Op 21 december zijn de beide planeten nog ongeveer 1/10de van een graad van elkaar gescheiden. Dit betekent dat de twee planeten en hun manen met behulp van een verrekijker of kleine telescoop in hetzelfde beeldveld zichtbaar zullen zijn.
Saturnus komt zelfs heel dichtbij de manen van Jupiter. Deze gebeurtenis wordt een ‘grote conjunctie’ genoemd.
Dergelijke conjuncties komen deze eeuw om de 20 jaar voor als de banen van de Aarde, Jupiter en Saturnus op één lijn liggen waardoor de twee buitenplaneten dicht bij elkaar aan onze nachtelijke sterrenhemel zichtbaar zijn.
De conjunctie van dit jaar is de ‘grootste’ grote conjunctie in de komende 60 jaar. Pas in 2080 komen de twee planeten weer zo dicht bij elkaar aan de sterrenhemel.
Samenstanden tussen deze twee planeten zijn redelijk zeldzaam. Op 4 maart 1226, kort voor zonsopkomst, was er een nauwere conjunctie zichtbaar dan we nu kunnen zien.
Op de avond van 21 december 2020 zien de twee planeten eruit als een dubbelplaneet, ze staan slechts 1/5de van de diameter van de volle maan van elkaar af.
Degenen die de beschikking hebben over een telescoop kunnen naast Jupiter en Saturnus ook enkele manen van de twee planeten zien. Jupiter en Saturnus zullen elke avond ongeveer een uur na zonsondergang laag boven de westelijke horizon zichtbaar zijn.
Hoe verder naar het noorden hoe minder tijd waarnemers zullen hebben om een glimp van de samenstand op te vangen. Waarnemers in de buurt van de evenaar zullen de planeten het hoogst boven de horizon zien staan.
Voor ons in Nederland betekent dit dat de twee kort na zonsondergang, als het nog schemert, opgezocht moeten worden. De twee planeten staan slechts enkele graden boven de zuidwestelijke horizon dus een vrije uitkijk richting westen is wel een vereiste. Gelukkig zijn de twee planeten helder genoeg om ook al is het nog niet helemaal donker, gezien te kunnen worden.
Wil je het schouwspel zien als het tweetal veel hoger aan de sterrenhemel staat dan zal je moeten wachten tot 15 maart 2080. De daaropvolgende samenstand is dan ergens na het jaar 2400.
Eerste publicatie: 14 december 2020
Bron: NASA en vele anderen
