3 november 1957 – 65 jaar geleden werd Laika gelanceerd

Laika was het eerste levende wezen in een baan om de Aarde. Het hondje werd door de Sovjet-Unie op 3 november 1957 aan boord van de Spoetnik 2 gelanceerd.

Laika was echter niet het eerste dier in de ruimte. Die eer gaat naar enkele fruitvliegjes die door de Verenigde Staten in februari 1947 tijdens een suborbitale missie werden gelanceerd. Ondanks haar roem was Laika ook niet de eerste hond in de ruimte; in 1951 lanceerden de Sovjets de honden Dezik en Tsygan. Dit tweetal overleefde hun lancering maar kwamen tot een maximale hoogte van 110 kilometer voor ze weer terugkeerden naar de Aarde. Ze kwamen dus niet in een baan om de Aarde.

Wie was Laika de ruimtehond?

Laika was een zwart-witte straathond die oorspronkelijk Kudrayavka heette. Haar latere naam betekent “blaffer” en die naam kreeg ze toen ze tijdens een radio-interview blafte. In de Amerikaanse pers werd het hondje ook wel Muttnik genoemd. Volgens NASA woog Laika op het moment van haar vlucht ongeveer 6 kilogram.

Laika’s pad naar de roem begon in de straten van Moskou. Sovjet-raketwetenschappers wilden honden naar de ruimte sturen om beter te begrijpen wat lancering, microzwaartekracht en andere aspecten van ruimtevluchten met een menselijk lichaam zouden kunnen doen. Dus verzamelden ze zwerfhonden waarvan ze dachten dat ze geschikt zouden zijn. De kanshebbers moesten ook vrouwelijk zijn (makkelijker op te tuigen) en felgekleurd (zodat videobeelden van hen duidelijker zouden zijn).

Hieruit selecteerden de raketingenieurs de meest gehoorzame en degenen die het meest tolerant waren voor harde geluiden en luchtdrukveranderingen. De onderzoekers onderwierpen de uiteindelijke kandidaten ook aan testruns in kleine capsules – waarbij sommige testen wel weken duurden.

De back-up van Laika heette Albina (Wit) en geruchten suggereren dat de Russische ruimtevaartingenieurs Laika tot hun eerste keuze maakten omdat ze meer gehecht waren aan Albina, die onlangs ook puppy’s had gekregen.

Laika’s missie: Spoetnik 2

Spoetnik 1 werd op 4 oktober 1957 gelanceerd. Dit was een bol met de grootte van een strandbal en een gewicht van 82 kilogram. Het enige dat Spoetnik 1 deed was bliepjes uitzenden.

Spoetnik 2 werd slechts een maand later gelanceerd. De missie werd versneld om samen te vallen met de viering van de Bolsjewistische revolutie die uiteindelijk leidde tot het ontstaan van de Sovjet-Unie.

Spoetnik 2 was veel groter en uitgebreider dan zijn voorganger. De ruimtesonde was 4 meter lang en op zijn breedst 2meter en woog ongeveer 500 kilogram. De ruimtesonde had wetenschappelijke instrumenten aan boord om zonnestraling en kosmische straling te meten, evenals een cabine voor Laika die was uitgerust met een videocamera.

Laika kon zitten of liggen in de cabine, die was uitgerust met een luchtgeneratiesysteem en beschermende vulling. Laika, uitgerust in een harnas, een ruw sanitair apparaat, een set elektrodes had toegang tot eten en water in gegelatineerde vorm. De eerste data die binnenkwamen gaven aan dat Laika geagiteerd was maar wel haar eten at.

Laika’s dood

Voor de arme hond was Spoetnik 2 een zelfmoordmissie; de satelliet was niet ontworpen om veilig terug te keren naar de Aarde en het Sovjet-ruimtevaartprogramma wilde de lancering niet vertragen.

Uit telemetriegegevens bleek dat Laika de lancering overleefde. Aanvankelijk beweerden Sovjetpublicaties dat de hond pijnloos stierf na een week lang rondjes om de Aarde te hebben gedraaid. Maar dat is in de loop der jaren in twijfel getrokken.

Tientallen Jaren later onthulden verschillende Russische bronnen dat Laika vier dagen in een baan om de Aarde leefde en vervolgens stierf toen de cabine oververhit raakte. Volgens andere bronnen vonden ernstige oververhitting en de dood van het hondje slechts vijf of zes uur na de lancering plaats.

Volgens NASA is de ruimtesonde mogelijk oververhit geraakt omdat het thermische controlesysteem niet goed werkte en een deel van de isolatie scheurde als gevolg van een onregelmatigheid tijdens de lancering.

De batterijen van Spoetnik 2 stopten op 10 november 1957 en de ruimtesonde stopte toen ook met het naar huis sturen van gegevens.

Nadat alle systemen dood waren bleef de ruimtesonde tot 14 april 1958 rond de Aarde draaien en kwam na 2570 banen (volgens andere bronnen 2370 banen) en 162 dagen in de ruimte terug in de aardse atmosfeer. Veel mensen zagen naar verluidt een vurig spoor van Spoetnik 2 boven New York toen die in slechts 10 minuten tijd het Amazonegebied bereikte.

De Sovjets en de Amerikanen in een Koude Oorlog ruimterace

De lancering van Spoetnik 2 was een van de drie ruimtevluchten die in 1957 de Verenigde Staten deed schrikken. Ze zorgden voor een grote bezorgdheid over de technologische mogelijkheden van het land in vergelijking met die van zijn rivaal uit de Koude Oorlog.

De andere twee waren de lancering van Spoetnik 1 en de mislukte lancering van de 1,6 kg Vanguard Test Vehicle 3 op 6 december 1957. Dit zou de eerste Amerikaanse satelliet moeten zijn geweest. De raket explodeerde enkele seconden na de lancering die live op televisie was te volgen.

Op 31 januari 1958 lanceerde de Verenigde Staten met succes de Explorer 1.

Het duurde een aantal jaren voordat de eerste mens in de ruimte werd gelanceerd. Het was de Sovjet Unie die op 12 april 1961 Yoeri Gagarin in een baan om de Aarde bracht en hem ook weer veilig liet landen.

Eerste publicatie: 3 november 2022
Bron: Space.com & anderen