De Azteken deden nauwkeurige waarnemingen van de Zon voor hun landbouw
Het Mexico van vóór Columbus herbergde een van de grootste beschavingen en bevolkingsgroepen ter wereld. De meest bekende en dominante van deze beschavingen waren de Azteken. Hun rijk was gecentreerd rond het Texcocomeer en bestond uit de grote steden Tenochtitlan, Texcoco en Tlacopan. Naast het bouwen van enorme tempels, aquaducten, kanaalsystemen en estuaria staan de Azteken bekend als ervaren astronomen en agronomen.
Op het hoogtepunt van hun beschaving ondersteunde het Azteekse rijk een bevolking van wel 3 miljoen mensen in de Vallei van Mexico en veel van hun grote steden hadden meer dan 100.000 inwoners. Dit was niet eenvoudig want de regio wordt gekenmerkt door droge lentes gevolgd door wintermoessons. Volgens recent onderzoek van de University of Califonia Riverside (UCR) gebruikten de Azteken berguitlijningen als een zonne-observatorium en maakten ze hiermee een nauwkeurige landbouwkalander. Hierdoor konden boeren genoeg voedsel produceren om een van de meest dichtbevolkte regio’s op Aarde te voeden.
Het onderzoek werd geleid door Exequiel Ezcurra, een vooraanstaand professor in de ecologie en natuurbeschermer bij het Department of Botany and Plant Sciences en leider van het Ezcurra Lab bij UCR. Hij werd vergezeld door Paula Ezcurra, Climate Resilience Fellow en de Science Program Manager van de Climate Science Alliance (CAS) in San Diego. Ze deden het onderzoek samen met de onafhankelijke filmmaker en fotograaf Ben Meissner. Het artikel met hun bevindingen werd gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
De Vallei van Mexico is een hooglandplateau dat heel het huidige Mexico-Stad en een groot deel van het oostelijke deel van Mexico omvat. Het klimaat in de regio wordt gekenmerkt door droge lentes en zomers, gevolgd door zware regenval in de winter. Om zo’n dichtbevolkt gebied te voeden moesten boeren in Meso-Amerika geavanceerde kennis hebben van wanneer seizoensvariaties in het weer zouden optreden en hun gewassen dienovereenkomstig planten. Bovendien moesten hun kalanders zich aanpassen aan schommelingen tijdens het schrikkeljaar om misoogsten te voorkomen.
Terwijl historici hebben gedocumenteerd hoe de Azteken hun kalenders gebruikten om hun landbouwproductie te sturen was het voorheen onbekend hoe ze zo nauwkeurig konden zijn. Volgens het onderzoek onder leiding van Ezcurra gebruikten de Azteken een zonne-observatorium in de bergen van de Sierra Nevada en hielden ze het hele jaar door bij waar de Zon opkwam.
De onderzoekers concludeerden dat ze op één enkele plek moeten hebben gestaan om dagelijks naar het oosten naar de opkomende Zon te kijken om de tijd van het jaar af te lezen. Hun hypothese is dat ze de hele vallei gebruikten. Toen de Zon opkwam op een herkenningspunt achter de Sierra’s wisten ze dat het tijd was om te gaan planten.
De Azteken en andere Meso-Amerikaanse beschavingen, waarvan de Maya’s en de Inca’s twee andere bekende voorbeelden zijn, stonden bekend om hun waarnemingen van de Zon, de Maan en andere hemellichamen. De Azteken waren vooral bedreven in het volgen van de beweging van de Zon en de manier waarop deze op verschillende punten aan de horizon opkomt en ondergaat, afhankelijk van de tijd van het jaar – een fenomeen dat bekend staat als “zonnedeclinatie”. Dit houdt in dat de Zon in de winter in het zuidoosten opkomt (en ten zuiden van de hemelevenaar beweegt). Vervolgens in de zomer in het noordoosten opkomt en ten noorden van de hemelevenaar beweegt.
Ezcurra en zijn collega’s denken ook dat het Azteekse observatorium een functie zou kunnen hebben in de moderne tijd. Door oude beelden van het bekken van Mexico te vergelijken met de huidige kunnen ecologen en natuuronderzoekers volgen hoe het bos al tientallen jaren langzaam de berg Tlaloc opklimt. Dit is vermoedelijk het gevolg van stijgende gemiddelde temperaturen in de vallei. In de jaren veertig lag de boomgrens ver onder de top. Nu groeien er bomen op de top zelf. Wat een observatorium was voor de ouden kan ook een observatorium zijn voor de 21ste eeuw, aldus Ezcurra.
Hoewel geleerden de methode van de Mexica-volkeren om de tijd bij te houden eeuwenlang hebben onderzocht kan dit onderzoek het eerste zijn dat aantoont hoe ze de tijd konden bijhouden met behulp van de Zon en de geografie van de Vallei van Mexico als leidende oriëntatiepunten. Hoewel sommigen misschien bekend zijn met de “Azteekse kalender” (of de “Zonnesteen”). Moet dit monument niet worden verward met de eigenlijke kalender van de Mexica. Hoewel het afbeeldingen bevat van de twee kalenders die ze bijhielden (de 365-daagse zonne- en de 260-daagse ceremoniële kalender), wordt aangenomen dat de steen alleen een ceremonieel doel heeft gediend.
Bovendien illustreert dit nieuwste onderzoek hoe de mensen vroeger in de Vallei van Mexico vertrouwden op verschillende methoden om meer te leren over de natuur en de kosmos. Dezelfde doelen kunnen op verschillende manieren worden bereikt. Dat is soms moeilijk te zien. We hoeven niet alleen op moderne technologie te vertrouwen, aldus Ezcurra. De Azteken waren met hun eigen methoden net zo goed of beter dan de Europeanen in het bijhouden van de tijd.
Artikel: Ancient inhabitants of the Basin of Mexico kept an accurate agricultural calendar using sunrise observatories and mountain alignments. Exequiel Ezcurra, Paula Ezcurra, Ben Meissner
Eerste publicatie: 18 december 2022
Bron: UC Riverside, PNAS
