DECam zoomt in op Antlia-cluster
De Antlia cluster van sterrenstelsels is een groep van minstens 230 sterrenstelsels die door de zwaartekracht bij elkaar worden gehouden; het is een ongewone cluster want anders dan de meeste andere clusters lijkt er geen dominant sterrenstelsel te zijn.
Clusters van sterrenstelsels zijn fundamentele bouwstenen van het heelal, net als sterren en sterrenstelsels. Doorgaans bevatten deze structuren duizenden sterrenstelsels van alle leeftijden, vormen en formaten.
Ze hebben een massa van ongeveer een miljoen miljard zonsmassa en ontstaan in miljarden jaren, terwijl kleinere groepen sterrenstelsels langzaam samenkomen.
Op een gegeven moment werd gedacht dat clusters van sterrenstelsels de grootste structuren in het heelal waren, totdat ze in de jaren ’80 werden verdrongen door de ontdekking van superclusters, die doorgaans tientallen clusters en groepen van sterrenstelsels bevatten en honderden miljoenen lichtjaren groot zijn.
Clusters hebben echter één ding om zich aan vast te klampen; superclusters worden niet bij elkaar gehouden door zwaartekracht dus clusters van sterrenstelsels behouden nog steeds de titel van de grootste structuren in het heelal die door zwaartekracht worden gebonden.
Volgens astronomen van NOIRLab zijn clusters van sterrenstelsels enkele van de grootste bekende structuren in het bekende heelal.
Huidige modellen suggereren dat deze enorme structuren zich vormen als klonten donkere materie en dat de sterrenstelsels die zich daarin vormen door de zwaartekracht worden samengetrokken om groepen van tientallen sterrenstelsels te vormen, die op hun beurt samensmelten tot clusters van honderden, zelfs duizenden sterrenstelsels.
Een van die groepen is de Antlia cluster die zich op een afstand van ongeveer 130 miljoen lichtjaar van de Aarde in de richting van het sterrenbeeld Antlia – Luchtpomp bevindt.
De cluster is ook bekend als Abell S636 en het is de op twee na meest nabije tot de Lokale Groep, dit na de Virgo en de Fornax cluster.
De nieuwe opname van de Antlia cluster werd gemaakt door de Dark Energy Camera (DECam), gekoppeld aan de Victor M. Blanco 4 meter telescoop van de Cerro Tololo Inter-American sterrenwacht in de Chileense Andes.
De opname toont slechts een deel van de 230 tot nu toe bekende sterrenstelsels in de cluster maar er staan ook duizenden achtergrondstelsels op de opname.
De Antlia cluster herbergt twee enorme elliptische sterrenstelsels: NGC 3268 en NGC 3258. Deze centrale sterrenstelsels worden omringd door een aantal zwakke dwergsterrenstelsels.
Astronomen denken dat deze twee sterrenstelsels bezig zijn met fuseren. Dit op basis van röntgenwaarnemingen die een “touw” van bolvormige sterrenhopen onthulden langs het piekgebied van licht tussen de twee stelsels in.
Dit kan bewijs zijn dat de Antlia cluster in feite twee kleinere clusters zijn die fuseren. De cluster is rijk aan lensvormige sterrenstelsels – een type sterrenstelsel met weinig interstellaire materie en dus weinig aanhoudende stervorming – en herbergt ook enkele onregelmatige sterrenstelsels.
Er zijn een overvloed aan zeldzamere, laag-lichtsterke dwergsterrenstelsels in de cluster gevonden, waaronder ultracompacte dwergen, compacte elliptische sterrenstelsels en blauwe compacte dwergen.
Hoewel er nog verder onderzoek nodig is om dit te bevestigen kan de Antlia cluster ook dwergbolvormige sterrenstelsels en het ultra-diffuse sterrenstelselsubtype bevatten.
Veel van deze sterrenstelseltypen zijn pas de afgelopen decennia geïdentificeerd dankzij vooruitgang in waarneemapparatuur en data-analysetechnieken die de lage lichtsterkte en relatief kleinere omvang van deze sterrenstelsels beter kunnen vastleggen.
Door sterrenstelseltypen te evalueren kunnen astronomen de fijne details van de evolutie van sterrenstelsels in kaart brengen en sommige sterrenstelsels die rijk zijn aan donkere materie bieden verdere mogelijkheden om deze mysterieuze substantie, die 25% van het heelal uitmaakt, beter te begrijpen.
Eerste publicatie: 2 januari 2025
Bron: sci-news
