James Webb Space Telescope met succes gelanceerd
‘s Werelds grootste en krachtigste ruimtetelescoop werd vanmiddag gelanceerd met als inzet om het licht van de eerste sterren en sterrenstelsels te aanschouwen en het heelal af te speuren naar tekenen van leven.
De James Webb Space Telescope werd om 13:20 uur Nederlandse tijd vanaf de lanceerbasis Kourou in Frans-Guyana door een Europese Ariane 5 raket gelanceerd. De 10 miljard dollar kostende sterrenwacht reist naar een bestemming 1,5 miljoen kilometer verder op. Het duurt een maand om daar te komen en nog eens vijf maanden voordat de telescoop zijn infrarood ogen opent om de kosmos te gaan onderzoeken.
Eerst moeten de enorme spiegel en het zonnescherm van de telescoop zich ontvouwen; ze zijn in origami-stijl opgevouwen om in de neuskegel van de raket te passen. Die grote spiegel en zonnescherm zijn nodig om de telescoop 13,7 miljard jaar terug in de tijd te laten kijken binnen slechts 100 miljoen jaar na de Oerknal waaruit het heelal is ontstaan.
Eerder deze week zei NASA-chef Bill Nelson dat de telescoop ons een beter begrip moet geven van ons heelal en onze plaats daarin: wie we zijn, wat we zijn, de zoektocht die eeuwig is. Maar hij waarschuwde ook: wie een grote beloning wil zal er meestal ook een groot risico voor moeten nemen.
De lang uitgestelde James Webb, bedoeld als opvolger van de verouderde Hubble ruimtetelescoop, is vernoemd naar de beheerder van de NASA in de jaren ’60. NASA werkte samen met de Europese en Canadese ruimtevaartagentschappen om de nieuwe 7000 kg zware telescoop te bouwen en te lanceren, een missie waar sinds de jaren ’90 duizenden mensen uit 29 landen aan hebben gewerkt.
Met de lancering op Kerstmis en een wereldwijde toename van COVID-19 gevallen waren er minder toeschouwers op de lanceerplaats in Frans-Guyana dan gedacht. Bill Nelson boog samen met een congresdelegatie en vele aannemers die aan de telescoop hebben gewerkt.
Over de hele wereld hadden astronomen reikhalzend uitgekeken naar Webb na jaren van tegenslagen. Technische problemen op het laatste moment zorgden ervoor dat de lancering bijna een week werd verstoord waarna slecht weer de lancering naar Kerstmis duwde. Binnen Launch Control waren er een paar kerstmutsen zichtbaar en er barstte gejuich en applaus los toen bekend werd dat de Ariane 5-raket zijn deel van de klus perfect had uitgevoerd.
Het paradepaardje van de telescoop: een vergulde spiegel met een doorsnede van ruim 6,5 meter.
De telescoop wordt beschermd door een zonnescherm bestaande uit vijf lagen. Dit scherm is van vitaal belang om de lichtverzamelende spiegel en de warmtegevoelige infrarooddetectoren goed te koelen. Het zonnescherm is met 21 bij 14 meter net zo groot als een tennisbaan.
Als alles goed gaat wordt over drie dagen het zonnescherm ontvouwen. Het duurt minstens vijf dagen om het scherm helemaal uit te klappen en te vergrendelen. Vervolgens moeten de spiegelsegmenten zich openen als de bladeren van een inklapbare tafel. Dit wordt ongeveer 12 dagen in de vlucht gestart.
In totaal moeten honderden ontgrendelingsmechanismen perfect werken om de telescoop te late slagen. Iets wat nooit eerder is gedaan.
Astronaut-astronoom Steven Hawley was een van de astronauten die in 1990 de Hubble Space Telescope vanuit de spaceshuttle Discovery in de ruimte plaatste. Hij maakt zich meer zorgen om Webb dan destijds om Hubble want Webb is veel te ver van ons verwijderd en kan dus niet gerepareerd worden. Dat moest bij de Hubble wel want die werd met een foutieve spiegel gelanceerd.
Ruimtewandelende astronauten transformeerden Hubble in een geliefd wonder dat een revolutie teweeg heeft gebracht in het begrip van de mensheid over het heelal, met een blik tot 13,4 miljard jaar geleden. Het is nu aan Webb om nog dichter bij de Oerknal te komen die 13,8 miljard jaar geleden plaastsvond. Webb neemt waar op infrarode golflengtes en kan dingen verder en scherper zien dan Hubble die op zichtbaar en ultraviolette golflengtes waarneemt.
NASA mikt op een levensduur van 10 jaar voor Webb. Ingenieurs lieten de brandstoftank opzettelijk toegankelijk voor het geval er ooit technologie beschikbaar komt om de Webb door een ruimtesonde te laten bijtanken.
Toen Hawley bijna 32 jaar geleden de Hubble in de ruimte plaatste had hij nooit verwacht dat het apparaat zo lang zou blijven functioneren. Hawley is ondertussen emeritus hoogleraar astronomie aan de universiteit van Kansas en hij hoopt dat we over 32 jaar kunnen zeggen dat ook de JWST zo lang heeft gefunctioneerd.
Eerste publicatie: 25 december 2021
Bron: phys.org
