Mirfak – Alpha Persei
Mirfak, Alpha Persei (
Mirfak is 510 lichtjaar van de Aarde verwijderd en het is de centrale ster van de jonge open sterrenhoop die de Alpha Persei Cluster wordt genoemd en die gemakkelijk met een verrekijker is te zien.
Stertype
De classificatie van Mirfak is F5 Ib wat aangeeft dat het om een geëvolueerde superreuzenster gaat die een geelwitte kleur heeft. De ster heeft een massa van 8,5 zonsmassa en een straal van 68 keer die van de Zon. Met een effectieve temperatuur van 6350 Kelvin is de lichtsterkte ongeveer 5000 keer die van de Zon.
In 2010 wezen radiale snelheidsmetingen op de aanwezigheid van een planeet die rond de ster draait. Waarnemingen vonden een periodieke variatie in de radiale snelheid van de ster met een amplitude van 70 m/s. de exoplaneet heeft een massa van minimaal 6,6 keer die van Jupiter en draait met een periode van 128 dagen om Mirfak heen. De gemiddelde afstand bedraagt 0,97 Astronomische Eenheden. Het bestaan van de planeet is echter twijfelachtig want de variaties in de radiale snelheid zijn waarschijnlijker het gevolg van sterrenvlekken of andere oppervlaktekenmerken in combinatie met het effect van de rotatie. Eerdere onderzoeken rapporteerden variaties met perioden van 87,7 of 77,7 dagen maar die gegevens zijn niet bevestigd.
Wetenswaardigheden
Mirfak is een van de 58 sterren die een speciale status hebben op het gebied van de hemelnavigatie. Het is de enige navigatiester in Perseus.
De Alpha Persei Cluster, ook wel de Alpha Persei Moving Group, bestaat uit massieve blauwe B-sterren die rond dezelfde tijd samen zijn ontstaan en nu samen door de ruimte blijven reizen. De groep, gecatalogiseerd als Collinder 39 en Melotte 39, heeft een schijnbare helderheid van magnitude 1,2 en beslaat een oppervlakte van 185’ aan de hemel. De helderste leden zijn te zien in het gebied tussen Mirfak en Delta Persei. Ongeveer 12 sterren zijn helderder dan magnitude 6. Leden zijn o.a. Delta, Psi, Sigma, Epsilon, 29, 30, 34 en 48 Persei. De leeftijd van de groep wordt geschat op 50 – 70 miljoen jaar. De sterren bevinden zich op een afstand van 557 tot 650 lichtjaar.
Mirfak wordt sinds 1943 gebruikt als spectrale standaard voor zijn klasse. Spectrale standaardsterren worden gebruikt als ankerpunten in het Morgan-Keenan systeem voor sterclassificatie, dat wordt gebruikt om sterren te classificeren op basis van hun spectrale kenmerken.
Mirfak maakt deel uit van het “Segment van Perseus”, een gebogen lijn die het sterrenbeeld Perseus domineert. Verder maken hier Miram – Eta Persei, Delta Persei, Gamma Persei, Psi Persei en Sigma Persei van uit.
Naam
De naam Mirfak is afgeleid van het Arabische woord voor “elleboog” en komt van de uitdrukking al-Mirfaq uth-Thurayyā. Dit verwijst naar de elleboog van de Pleiaden. De Working Group on Star Names (EGSN) van de Internationale Astronomische Unie heeft op 20 juli 2016 de naam officieel goedgekeurd.
Mirfak heeft nog een traditionele naam, Algenib, afgeleid van het Arabische al-jānib, wat “de flank” of “de zijkant” betekent. De ster deelde de naam met gamma Persei, een van de sterren van het Grote Vierkant van Pegasus. Toen de WGSN werd georganiseerd om eigennamen voor sterren te standaardiseren, werd de naam Algenib toegekend aan Gamma Pegasi en Mirfak voor Alpha Persei.
Mirfak is bekend onder vele andere namen in verschillende culturen. De Chinezen kennen de ster als 天船三 (Tiān Chuán sān), de Derde ster van de Hemelse Boot, verder bestaande uit Gamma Persei, Delta Persei, Eta Persei – Miram, Mu Persei, Psi Persei, 48 Persei en HD 27084.
In Hawaï is de ster bekend als Hinali’i. de ster wordt geassocieerd met een grote tsunami en het begin van de migratie van Maui. Volgens lokale overlevering markeert Hinali’i het punt waar de Aarde en de hemel gescheiden waren toen de Melkweg ontstond.
Locatie
Mirfak is relatief gemakkelijk te vinden omdat de ster zich in de buurt van verschillende bekende sterpatronen bevindt. De ster ligt in het gebied van de hemel onder Cassiopeia, herkenbaar aan zijn W-vorm, en is de helderste ster net boven de lijn die de heldere Capella verbindt met Almach in het sterrenbeeld Andromeda. Capella is gemakkelijk te herkennen omdat de ster uitzonderlijk helder is en deel uitmaakt van een zeshoekig asterisme gevormd door de helderste sterren van de Voerman en Elnath in de Stier. Almach kan worden gevonden aan de hand van de sterren van het Grote Vierkant van Pegasus (Alpheratz, Scheat, Markab en Algenib). Alpheratz, de helderste en meest noordelijke van de vier sterren (en de enige die tot het sterrenbeeld Andromeda behoort) is de eerste in een rij van drie heldere sterren die naar Perseus leiden. De tweede ster is Mirach, die vaak wordt gebruik om Messier 31 de Andromedanevel en het Triangulumstelsel – Messier 33 te vinden, en de derde is Almach.
Een andere manier om Mirfak te vinden is door gebruik te maken van de sterren van de W van Cassiopeia. Mirfak is de helderste ster langs de denkbeeldige lijn die zich uitstrekt van Gamma Cassiopeiae tot Delta Cassiopeiae – Rukbah.
Er zijn verschillende interessante deepsky-objecten in de omgeving van Mirfak te zien. Tot de relatief heldere open sterrenhopen behoren NGC 1245 en NGC 1528 en de emissienevel NGC 1491.
Voor waarnemers op noordelijke breedtegraden is Mirfak circumpolair. Dat wil zeggen dat de ster nooit onder de horizon verdwijnt en het hele jaar door ergens in de nacht is te zien.
Sterrenbeeld
Mirfak bevindt zich in het noordelijke sterrenbeeld Perseus. Dit sterrenbeeld bevindt zich in de buurt van verschillende sterrenbeelden die verband houden met de mythe van Perseus (Andromeda, Cassiopeia, Cepheus, Cetus en Pegasus). Perseus wordt meestal afgebeeld met het hoofd van de Gorgon Medusa in zijn hand, gemarkeerd door de eclipserende veranderlijke ster Algol.
Naast de Alpha Persei Cluster bevat Perseus nog een aantal andere opmerkelijke deepsky-objecten. Deze omvatten de heldere open sterrenhopen Messier 34 (magnitude 5,5) en de Dubbele Sterrenhoop – NGC 869 en NGC 884 (magnitude 3,7/3,8), de planetaire nevel Messier 76 – de Kleine Halternevel (magnitude 10,1) en de emissienevel NGC 1499 – Californië-nevel.
De maand december is de beste maand om Mirfak en de rest van Perseus te bekijken.
De 10 helderste sterren in Perseus zijn Mirfak (Alpha Per, mag. 1,806), Algol (Beta Per, mag. 2,09), Zeta Persei (mag. 2,86), Epsilon Persei (mag. 2,88), Gamma Persei (mag. 2,93), Delta Persei (mag. 3,01), Rho Persei (mag. 3,39), Miram (Eta Per, mag. 3,79), Nu Persei (mag. 3,80), and Misam (Kappa Per, mag. 3,80).
Alpha Persei – Mirfak
| Spectraalklasse | F5 Ib |
| Schijnbare helderheid (magnitude) | 1,81 |
| Absolute helderheid (magnitude) | -5,1 |
| Afstand (lichtjaar – parsec) | 510 – 155 |
| Radiale snelheid (km/sec) | -2,04 |
| Massa (zon) | 8,5 |
| Lichtkracht (zon) | 5000 |
| Straal (zon) | 68 |
| Temperatuur (Kelvin) | 6350 |
| Leeftijd (miljoen jaar) | 41 |
| Rotatiesnelheid (km/sec) | 20 |
| Sterrenbeeld | Perseus |
| Aanduidingen | Mirfak Alpha Persei 33 Persei HD 20902 |
Eerste publicatie: 19 december 2023
Bron: sky & telescope/star-facts/Wikipedia/NASA
