Nieuwe infrarood opnames van Ganymedes
Tijdens recente scheervluchten langs de grootste maan van Jupiter werd het infrarood instrument van de Juno ruimtesonde ingezet om een kaart te maken van het oppervlak.
Het wetenschappelijke team voor de Juno ruimtesonde van de NASA heeft een nieuwe infrarode kaart gemaakt van de enorme Jupitermaan Ganymedes. In de kaart zijn data van drie scheervluchten verwerkt waarvan de laatste op 20 juli 2021 was. De waarnemingen zijn gedaan met de Jovian Infrared Auroral Mapper (JIRAM) van de Juno die op infrarode golflengtes kijkt. Dat is licht dat ons menselijke oog niet kan waarnemen. Het geeft meer informatie over de ijzige schil van de maan en de samenstelling van de onderliggende oceaan van vloeibaar water.
JIRAM werd ontworpen om infrarode straling vanuit het binnenste van Jupiter waar te nemen. Dat wil zeggen de lagen op ongeveer 5 tot 70 kilometer onder de wolkentoppen. Maar het instrument kan ook gebruikt worden om de manen Io, Europa, Ganymedes en Callisto te bestuderen. Deze vier manen worden de Galileïsche manen genoemd, naar hun ontdekker Galileo Galilei.
Ganymedes is groter dan de planeet Mercurius maar alles wat er tijdens deze missie naar Jupiter wordt onderzocht is grootst. De infrarode en andere data die Juno tijdens de scheervlucht verzamelde bevat fundamentele aanwijzingen voor onze kennis over de evolutie van de 79 manen van Jupiter vanaf hun ontstaan tot nu toe.
Op 20 juli 2021 maakte Juno een scheervlucht die de ruimtesonde tot op 50.109 kilometer van Ganymedes bracht. Tijdens eerdere scheervluchten op 7 juni 2021 en 26 december 2019 was dit 1046 kilometer en 100.000 kilometer. Tijdens deze drie scheervluchten kon men met JIRAM voor het eerst de noordpool van Ganymedes waarnemen en het verschil in samenstelling tussen de hogere en de lagere breedtegraden bestuderen.
Ganymedes is ook de enige maan in het zonnestelsel met een eigen magneetveld. Op Aarde vangt dit magneetveld de geladen deeltjes die vanaf de Zon in onze atmosfeer terechtkomen en zorgen dan voor poollichten. Maar Ganymedes heeft geen atmosfeer om dat te bewerkstelligen en dus wordt het oppervlak aan de polen van de maan constant door geladen deeltjes uit de gigantische magnetosfeer van Jupiter gebombardeerd. Dat bombardement heeft grote effecten op het ijs van Ganymedes.
De hogere breedtegraden van Ganymedes worden gedomineerd door waterijs dat een fijne korrelstructuur heeft. Dit is het resultaat van het bombardement van geladen deeltjes. Daartegenover worden de lagere breedtegraden door het magneetveld afgeschermd en is er daar meer van de oorspronkelijke chemische samenstelling zichtbaar. Hier komen voornamelijk zouten, koolwaterstoffen en andere watervrije verbindingen voor. Het is belangrijk om de unieke eigenschappen van deze ijsachtige gebieden beter te leren kennen om beter te leren begrijpen welke roderende processen er vanuit de ruimte op het oppervlak worden uitgeoefend.
Juno’s unieke poolgezichten en close-ups van Ganymedes bouwen verder op het succes van eerdere ruimtemissies waaronder Voyager, Galileo, New Horizons en Cassini. Toekomstige missies met Ganymedes in hun reisplannen zijn onder andere de JUICE-missie van de ESA en de Europa Clipper-missie van de NASA die zich zal concentreren op Ganymedes’ buur Europa.
10 jaar Juno
Juno werd op 5 augustus 2011 gelanceerd vanaf Cape Canaveral Air Force Station in Florida en kwam na een reis van 5 jaar en 2,8 miljard kilometer op 4 juli 2016 aan bij Jupiter.
Sinds de lancering heeft de ruimtesonde meer dan 2 miljoen commando’s uitgevoerd, 35 rondjes om Jupiter gedraaid en ongeveer 3 terabyte aan wetenschappelijke data verzameld. NASA heeft de missie verlengd en dat betekent dat er nogmaals 42 aanvullende banen door het Jupitersysteem beschreven gaan worden.
De verlengde missie van Juno gaat door tot september 2025. In de komende jaren zullen er scheervluchten over de cyclonen aan de noordpool van Jupiter worden gemaakt, scheervluchten langs de manen Io, Europa en Ganymedes en ook zal men voor het eerst de ijle ringen van Jupiter gaan bekijken. De missie zal onderzoek naar de structuur van Jupiter, het interne magneetveld, de atmosfeer (inclusief polaire cyclonen, de diepe atmosfeer en de aurora’s) en de magnetosfeer verder uitbreiden.
Eerste publicatie: 15 augustus 2021
Bron: NASA
