Schitterende Webb-opname van Herbig-Haro 211
Het lijkt erop dat een van de krachtigste verschijnselen in het heelal door de jongste bewoners worden veroorzaakt.
De nieuwste kosmische eye candy, geleverd door de James Webb Space Telescope bevat jets van sterrenmaterie die uit de polen van een zeer jonge ster schieten en met supersonische snelheden door de ruimte vliegen.
De jets, die samen Herbig-Haro 211 (HH 211) worden genoemd bevinden zich in een energetisch gebeid in het sterrenbeeld Perseus. Ze zijn ongeveer 1000 lichtjaar van ons verwijderd. In dit gebied zuigt een protoster actief omringend gas en stof aan om groter te worden, maar werpt ondertussen ook materiaal de ruimte in, in wat astronomen een bipolaire uitstroom noemen. En terwijl deze stralen materie door de ruimte zoeven slaagde het scherpe infraroodoog van de JWST erin hun interacties met interstellaire materie vast te leggen als heldere, kleurrijke wervelingen.
De protoster, die niet zichtbaar is in de opname, is een dubbelster en representeert waarschijnlijk hoe onze Zon eruit zag toen hij nog maar enkele tienduizenden jaren oud was en slechts 8% van zijn huidige massa had. De ster zal uiteindelijk uitgroeien tot ene ster zoals de Zon.
HH 211 is een van de jongste en dichtstbijzijnde voorbeelden van een nieuwere ster die materie uitspuwt en dus een ideaal object voor de JWST om waar te nemen. De telescoop is ongekend wat betreft zijn infraroodmogelijkheden, wat een gamechanger is voor stellaire astronomen, omdat hij hen in staat stelt langs dikke dekens gas en stof te kijken die zeer jonge sterren omhullen. Het verkrijgen van dergelijke toegang tot omhulde sterrenlichamen helpt wetenschappers uiteindelijk de chemische samenstelling en het gedrag van objecten te ontcijferen.
Door gegevens over HH 211 te bestuderen, verzameld door het Near Infrared Spectrograph (NIRSpec)-instrument aan boord van de JWST, realiseerden onderzoekers zich dat de jets van jonge sterren vee langzamer zijn en rijker aan moleculen zoals koolstofmonoxide, siliciummonoxide en moleculaire waterstof. Dit is in vergelijking met jets die uit oudere sterren schieten. Volgens een recente studie waarin de JWST-waarnemingen van HH 211 worden beschreven, komt dat vooral doordat de schokgolven rond de jonge ster nog niet sterk genoeg zijn om de moleculen van de jets in individuele atomen te versnipperen.
HH 211 behoort tot een groep objecten waarvan bekend is dat ze snel evolueren en waarbij wervelingen van gas slechts een paar jaar na detectie verdwijnen en nieuwe opduiken in schijnbaar lege gebieden van de ruimte.
Eerste publicatie: 17 september 2023
Bron: NASA/ESA
