Sterrenkunde koeterwaals

Sterrenkunde koeterwaals – Onregelmatige sterrenstelsels

Als het over sterrenstelsels gaat dan zijn er de schitterende opvallende spiralen met hun gloeiende armen die zich over tienduizenden lichtjaren uitstrekken. En er zijn de trotse en statige elliptische sterrenstelsels die respect afdwingen met hun enorme en oude populaties sterren.

NGC 1427A in Eridanus
NGC 1427A in Eridanus. By NASA, ESA, and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA) – http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2005/09/image/a/ (direct link), Public Domain, Link

En dan zijn er nog de onregelmatige sterrenstelsels. Dat zijn de buitenbeentjes. De sterrenstelsels die niet zijn te beschrijven en in een categorie zijn te duwen. Die eindigen dus in een geheel eigen categorie, simpelweg omdat ze nergens anders in passen. Dit zijn de sterrenstelsels die niet in de zogenoemde “Hubble-classificatie” passen.

Onregelmatige sterrenstelsels zijn Meestal klein, met de meeste niet meer dan 1/10de van de massa van ons Melkwegstelsel. De kleinste onregelmatige sterrenstelsels zijn niet meer dan een handvol kiloparsec in doorsnede. Ze hebben meestal geen centrale uitstulping, geen spiraalarmen en eigenlijk helemaal geen structuur. Maar ondanks hun eigenaardigheden vormen ze ongeveer een kwart van alle bekende sterrenstelsels. Ze zijn moeilijk te detecteren en dat komt omdat ze heel weinig actieve stervorming kennen en ze lijken veel zwakker dan gewone sterrenstelsels met dezelfde massa.

Technisch gezien onderscheiden astronomen drie categorieën van onregelmatige sterrenstelsels:

  1. Irr-I sterrenstelsels (Irr I). Voornamelijk onregelmatig maar met een beetje structuur maar onvoldoende om ze in de Hubble classificatie te stoppen. Deze categorie kent nog twee subcategorieën:
    1. Sm sterrenstelsels. Deze vertonen enige spiraalstructuur.
    1. Im sterrenstelsels. Deze vertonen geen spiraalstructuur.
  2. Irr-II sterrenstelsels (Irr II). Totaal en volledig onregelmatig
  3. dlrr-sterrenstelsels (dlrr). Zowel onregelmatig als heel klein. Dit zijn dwerg onregelmatige sterrenstelsels.

Nou, dat zijn de drie categorieën. Daar moeten we het dus mee doen.

Daarnaast zijn onregelmatige sterrenstelsels meestal ouder dan spiraalstelsels maar jonger dan elliptische sterrenstelsels dus ze kunnen een deel van de normale evolutie van sterrenstelsels vertegenwoordigen.

Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday