Waarnemen –  de Vissen

Vissen is een sterrenbeeld van de Dierenriem en dit betekent dat het zich op de ecliptica bevindt. De ecliptica is de baan van de Zon en de planeten langs onze hemel. De Latijnse naam van Vissen is Pisces.

Vissen heeft als bijnaam het eerste sterrenbeeld van de Dierenriem en dat komt omdat de Zon tijdens de maart equinox door dit sterrenbeeld beweegt. Een tropisch jaar wordt gedefinieerd als de periode tussen twee opeenvolgende maart equinoxen. Dus – in dit opzicht – markeert de maart equinox het begin van een nieuw jaar en daarom wordt Vissen vaak gezien als het startpunt van de Dierenriem.

De beste periode om sterrenbeelden waar te nemen is als ze zich in tegenovergestelde richting van de Zon bevinden. Ze komen dan bij zonsondergang op en zijn de gehele nacht zichtbaar. Dus als de Zon in maart in Vissen is dan zijn oktober en de daaropvolgende maanden ideaal om de Vissen waar te nemen. In december bereikt Vissen omstreeks 20 uur lokale tijd zijn hoogste punt aan de sterrenhemel.

Op zoek naar de Vissen

Vissen heeft geen heldere sterren dus je hebt een donkere omgeving nodig om dit sterrenbeeld te kunnen vinden. Het sterrenbeeld bevindt zich in wat vroege sterrenkijkers een waterig gebied aan de hemel noemden. Vissen bevindt zich ten noordoosten van de Waterman – Aquarius en ten noordoosten van het sterrenbeeld Walvis – Cetus.

Vissen is eenvoudig te vinden door het grote vierkant van Pegasus als referentie te gebruiken. Zoek eerst het Cirkeltje van Vissen op – dit is de kop van de westelijke vis – ten zuiden van het Vierkant van Pegasus. Als je eenmaal de westelijke vis hebt gevonden ga je van daaruit de oostelijke vis zoeken door ten oosten van het Vierkant van Pegasus omhoog te kijken. Vanaf de noordelijke tropen of het zuidelijk halfrond gezien lijkt de oostelijke vis naar beneden te duiken. Het hele sterrenbeeld lijkt op de letter V en wel een hele mooie en sierlijke V.

De sterren van de Vis

Vissen heeft maar enkele heldere sterren. De meeste mensen richten zich op de sterren die het Cirkeltje van Vissen vormen. De helderste ster hier heet Gamma Piscium en heeft een visuele helderheid van magnitude 3,7. tegen de klok in komen we bij Theta Piscium van magnitude 4,2. Hierna volgen Iota Piscium van magnitude 4,1 en Lambda Piscium van magnitude 4,5. vanuit een lichtvervuilde omgeving zijn deze sterren onzichtbaar.

Daar waar de staarten van de Vissen bij elkaar komen, aan het einde van de V, bevindt zich een ster met een visuele helderheid van magnitude 3,8. Deze ster heet Alresha oftewel Alpha Piscium. Veertien graden ten noordwesten van alpha vinden we Eta Piscium van magnitude 3,6. Dit is de helderste ster in de Vissen. Halverwege deze twee sterren bevindt zich Omicron Piscium met een helderheid van magnitude 4,2. Iets meer dan 1° ten oosten van Eta Piscium vinden we het enige Messier-object in dit sterrenbeeld.

Het eenzame Messier-object

Vissen heeft slechts één Messier-object en dat is een wazig object dat lijkt op een komeet maar in werkelijkheid een sterrenstelsel is. Het is Messier 74, een spiraalstelsel waar we recht op kijken en dat ongeveer 35 miljoen lichtjaar van ons is verwijderd.

In de maand maart, wanneer het technisch mogelijk is om alle Messier-objecten in één nacht waar te nemen, de zogenaamde Messiermarathon, wordt Messier 74 meestal gemist. Dat komt omdat in die tijd van et jaar het sterrenbeeld zich laag boven de westelijke horizon bevindt en bij het ingaan van de duisternis al snel onder de horizon verdwijnt. Bovendien heeft Messier 74 een lage oppervlaktehelderheid en heb je dus uitstekende waarneemomstandigheden nodig om het te kunne zien. Een grote telescoop is niet echt noodzakelijk maar een donkere, transparante hemel wel.

Probeer dit sterrenstelsel in december op te zoeken tijdens een donkere, heldere, maanloze nacht en maak gebruik van perifeer waarnemen.

Vissen in de mythologie

De Griekse en Romeinse versies van de mythologie van Vissen lijken afkomstig te zijn uit het oude Syrië waar vissen als goddelijk werden beschouwd. Er lijkt enige verwarring te bestaan over de vraag of de oude Syriërs zich helemaal onthielden van vis of alleen vis uit de Chalos-rivier (tegenwoordig de Queiq of rivier van Aleppo genoemd).

De Syrische godin van de liefde en vruchtbaarheid, Atagartis, wordt vaak afgebeeld als half vrouw, half vis. Ze wordt beschouwd als de oorsprong van de Griekse godin Aphrodite en de Romeinse godin Venus.

Volgens de Griekse mythologie stond het vuurspuwende monster Typhoon op het punt Aphrodite (de Romeinse Venus) en haar zoon Eros (de Romeinse Cupido) te verslinden. Ze veranderden in vissen en sprongen in de rivier de Eufraat om zo te ontsnappen. Moeder en zoon bonden zich met een koord aan elkaar vast om te voorkomen dat ze elkaar zouden verliezen in het kolkende water van de rivier.

Hoe lang duurt het Vissentijdperk?

Astrologisch zullen we volgens sommige definities in het Vissentijdperk blijven leven zolang de Zon tijdens de equinox in maart in dit sterrenbeeld staat. Trouwens, hoewel de Zon al meer dan 2000 jaar niet op de equinox in Ram is verschenen verwijzen veel astrologen nog steeds naar de maart-equinox als het Eerste Punt in Ram.

Als we de grenzen van de sterrenbeelden accepteren zoals gedefinieerd door de Internationale Astronomische Unie dan begon het Vissentijdperk in 68 voor Christus en begint het Watermantijdperk in 2597 na Christus. Maar astrologen zijn het daar niet allemaal met elkaar over eens.

Samengevat: Vissen – Pisces is een sterrenbeeld van de Dierenriem dat in december hoog aan de hemel staat. Zoek het eens op samen met het asterisme het “Cirkeltje van Vissen”.

We hebben ook een veel uitgebreider overzichtsartikel over het sterrenbeeld Vissen – Pisces op Kuuke’s Sterrenbeelden.

Eerste publicatie: 15 november 2022
Bron: EarthSky