Waarnemen – de Voerman
De heldere ster Capella in het sterrenbeeld Voerman – Auriga is op oktoberavonden de eerste keuze voor de meest flitsende ster. Dat komt omdat Capella met een visuele helderheid van magnitude 0,06 helder is. De ster staat, gezien vanaf het noordelijk halfrond, ’s avonds in oktober ook niet heel erg hoog boven de horizon. De ster en het sterrenbeeld bevinden zich in het noordoosten. Om er zeker van te zijn dat je Capella hebt gevonden zoek je naar een kleine driehoek van sterren in de buurt. Capella wordt soms wel de Geitenster genoemd en het kleine asterisme van drie sterren wordt de geitjes genoemd.
Voor waarnemers op het noordelijk halfrond is de Voerman in de herfst een populair sterrenbeeld dat gemakkelijk aan zijn knipperende ster is te herkennen. Capella, de helderste ster in de Voerman flitst rood, blauw en groen wanneer de ster zich dicht bij de horizon bevindt en door een dikke laag van de atmosfeer van de Aarde wordt bekeken. Dicht bij Capella zijn een paar sterren, bekend als de geitjes, die door de voerman worden gedragen. In de Voerman bevinden zich verder drie open sterrenhopen. Dit zijn gemakkelijke doelen om met een verrekijker op te zoeken.
De Voerman is een noordelijk circumpolair sterrenbeeld. Dit betekent dat het zo dicht bij de Poolster staat dat mensen op het noordelijk halfrond het sterrenbeeld iedere nacht van het jaar kunnen zien. Maar sommige tijden van het jaar zijn zeker beter dan andere. Als je de hele Voerman wil zien dat ga je in de herfst op zoek naar het sterrenbeeld en de flikkerende ster Capella. In de winter staat het sterrenbeeld wat hoger en heb je een betere kijkpositie.
Capella – de helderste ster van de Voerman
De helderste ster van de Voerman, alpha Aurigae, is een fonkelende schoonheid. Het is een gouden ster, enigszins vergelijkbaar met de Zon. Sterker nog, als je op enige afstand van ons zonnestelsel zou komen, lichtjaren verwijderd, zou je onze Zon net zo kunnen zien als wij Capella zien. Capella bevindt zich in een hoek van het sterrenbeeld Voerman – Auriga en markeert de linkerschouder van de voerman. Capella heeft de bijnaam de Geitenster.
Capella trekt op herfstavonden op het noordelijk halfrond veel aandacht omdat we de ster door een dikke laag van de atmosfeer van de Aarde dichtbij de horizon zien. De instabiele atmosfeer zorgt ervoor dat het licht van de ster rondspringt en felle kleuren rood, groen en blauw flitst en er uitziet als een in de ruimte geparkeerde politieauto. Op winteravonden beweegt Capella zich in de buurt van het zenit en wordt het flitsen gedempt doordat we door een dunnere laag van de atmosfeer naar de ster kijken.
Capella heeft een visuele helderheid van magnitude 0,06 en het is de op 5 na helderste ster in aan de nachtelijke sterrenhemel. Vanwege zijn nabijheid tot de Aarde is het een heldere ster. De afstand tussen Capella en de Aarde bedraagt slechts 43 lichtjaar. Capella markeert een van de hoeken van de wintercirkel.
Het asterisme “de Geitjes”
Als je niet zeker weet of je Capella hebt gevonden dan kan je altijd zoeken naar een kleine driehoek van sterren vlakbij. De driehoek is een asterisme. Capella wordt de geitenster genoemd en dit asterisme de Geitjes.
Andere sterren in de Voerman
De rechterschouder van de Voerman wordt voorgesteld door Bèta Aurigae oftewel Menkalinan. Ook deze ster bevindt zich met een afstand van 55 lichtjaar relatief dichtbij.
De ster Elnath is de zuidelijke punt van de Voerman en de laatste van de zeshoek of vijfhoek waaruit het sterrenbeeld bestaat. Deze ster behoort tot de Voerman waar ze de hiel van de voerman voorstelt en tot het sterrenbeeld Stier – Taurus waar het de punt van de noordelijke hoorn is. De astronomische unie besliste ongeveer 100 jaar geleden dat de ster toebehoort aan de Stier.
Sterrenhopen in de Voerman
Bij een hele donkere lucht kun je met een verrekijker enkele gemakkelijk te vinden sterrenhopen zien in de Voerman. Het zijn M36, M37 en M38. Deze Messier-objecten liggen bijna op één lijn met M36 in het midden. De open sterrenhopen hebben verschillende persoonlijkheden als ze bij een vergroting worden bekeken.
M36 draagt de bijnaam de Pinwheel cluster en doet denken aan de Pleiaden. M37 is de helderste en grootste van de drie sterrenhopen en ligt tegenover het galactische centrum maar nog steeds in het vlak van de Melkweg. M38 tenslotte heeft de bijnaam de Starfish cluster. Anderen zeggen dat de sterrenhoop de vorm van een X of een Griekse letter Pi heeft. Wat zie jij in deze sterrenhoop?
Meer over het sterrenbeeld Voerman – Auriga op Kuuke’s Sterrenbeelden
Eerste publicatie: 6 oktober 2023
Bron: EarthSky
