Woordenlijst R

woordenlijst — A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Radiale snelheid

De snelheid van een object, gemeten ten opzichte van de gezichtslijn van een waarnemer. Het wordt berekend met behulp van de Dopplerverschuiving van de spectraallijnen.

Radiant

Het punt aan de hemel waar meteoren die verband houden met een specifieke meteorenzwerm vandaan lijken te komen. In de meeste gevallen leent het sterrenbeeld dat de radiant bevat zijn naam aan een meteorenzwerm.  De radiant van de Perseïden bijvoorbeeld bevindt zich in Perseus, die van de Geminiden in tweelingen – Gemini. Een opmerkelijke uitzondering zijn de Quandrantiden, die zijn vernoemd naar een inmiddels ter ziele gegane sterrenbeeld Quadrans Muralis. De radiant bevindt zich in het huidige sterrenbeeld Boötes – Ossenhoeder.

Rode dwerg

Rode dwergen zijn kleine, koele sterren die gewoonlijk minder dan 10% van de massa van de Zon hebben. Ze hebben een oppervlaktetemperatuur tussen ongeveer 2500 en 4000 Kelvin. Hoewel ze het meest voorkomende type ster in het heelal zijn, zijn ze intrinsiek lichtzwak en is er vanaf de Aarde geen enkele rode dwerg met het blote oog zichtbaar.

Voorbeelden van rode dwergen zijn Proxima Centauri (magnitude 11,1) en de Ster van Barnard (magnitude 9,5).

Rode reus

Een extreem grote en massieve ster met een lage temperatuur. De Zon zal in omvang opzwellen en een rode reus worden nadat hij zijn voorraad waterstof heeft verbruikt en de hoofdreeks van het HR-diagram heeft verlaten.

Rode superreus

Een type ster dat wordt gevormd wanneer een ster die meer dan 10 zonsmassa’s zwaar is al zijn waterstof in de kern heeft verbruikt en de hoofdreeks heeft verlaten. De resulterende rode superreus kan een diameter hebben die wel 1500 keer groter is dan die van de Zon.

Voorbeelden van rode superreuzen zijn  de sterren Betelgeuze en Antares.

Roodverschuiving

De verschuiving in de golflengte van het licht van een hemellichaam, doordat het zich van de Aarde verwijdert. Het wordt roodverschuiving genoemd omdat het licht naar het rode uiteinde van het elektromagnetische spectrum wordt verschoven. Naderende objecten worden naar het blauwe uiteinde verschoven en staan daarom bekend als blauw-verschoven objecten.

Roodverschuiving is doorgaans het gevolg van de uitdijing van het heelal, waardoor de golflengte van het licht toeneemt terwijl het door de ruimte reist.

Reflectortelescoop

Een vorm van telescoop die licht verzamelt en focust met behulp van spiegels.

Regoliet

De fijne poederachtige laag stof die zich op het oppervlak van de Maan bevindt.

Resolutie

Is de grootste hoeveelheid details die een telescoop kan leveren. De resolutie kan grofweg worden geschat door dubbelsterren waar te nemen. Als een dubbelpaar bijvoorbeeld net kan worden ontbonden in twee afzonderlijke sterren is d eresolutie (ook wel oplossend vermogen genoemd) van de telescoop ongeveer gelijk aan de hoekafstand van de sterren aan de hemel.

Retrograde beweging

De beweging van een hemellichaam in de tegenovergestelde richting van de meeste andere hemellichamen. De meeste objecten in het zonnestelsel, inclusief alle planeten, draaien in een baan om de Zon tegengesteld aan de wijzers van de klok, gezien van boven het zonestelsel. Van lichamen die met de klok meedraaien wordt gezegd dat ze retrograde banen volgen.

Rechte klimming

De positie van een hemellichaam ten oosten van de lente-equinox gemeten langs de hemelevenaar. Het wordt gemeten in tijdseenheden van 0 tot 24 uur en de coördinaten hebben betrekking op een bepaald jaar. Het meest gebruikte jaartal is 2000 ( epoch J2000.0)

Rille

Een lange, smalle depressie op het oppervlak van de Maan of ander planetair object. Het lijkt op een kanaal en wordt vermoedelijk veroorzaakt door ingestorte lavastromen net onder het oppervlak.

De Apollo 15-missie landde op Hadley Rille in de Apennijnen op de Maan.

Ringvormige zonsverduistering

Een zonsverduistering waarbij de schijnbare grootte van de Maan onvoldoende groot is om de zonneschijf volledig te bedekken, wat resulteert in een ring van zonlicht of een “ring van vuur” om de Maan.

Omdat de baan van de Maan rond de Aarde elliptisch is, varieert de afstand tussen de twee hemellichamen in de loop van een maanbaan. Een ringvormige zonsverduistering vindt plaats wanneer de Maan zich dicht bij het apogeum bevindt, het punt dat het verst van de Aarde is verwijderd, en daarom kleiner aan de hemel lijkt dan gemiddeld en niet groot genoeg is om de zonneschijf volledig te bedekken.

Reuzenster

Een ster in de laatste fase van zijn leven die de hoofdreeks heeft verlaten. De kern van de ster is samengetrokken en heeft daarbij de buitenste lagen verwarmd waardoor deze uitzetten tot een reuzenster. De ster brandt nu niet langer meer waterstof in zijn kern.