Woordenlijst E

woordenlijst — A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Eigenbeweging

Hoewel sterren “vast” aan de hemel lijken te staan, bewegen ze zich in de loop van de tijd heel langzaam, en deze zogenaamde “eigenbeweging” is de schijnbare beweging. De rode dwergster “Ster van Barnard” in het sterrenbeeld Slangendrager – Ophiuchus heeft de grootste eigenbeweging van alle bekende sterren. Het duurt 180 jaar om 0,5° te bewegen, wat overeenkomt met de schijnbare diameter van de Maan.

Ecliptica

Is het jaarlijkse pad van de Zon ten opzichte van de achtergrondsterren. In de loop van het jaar beweegt de Zon zich door 13 sterrenbeelden.

Einstein ring

Het resultaat van een zeldzame vorm van zwaartekrachtlensvorming waarbij licht van een ver verwijderd sterrenstelsel wordt vergroot door aan ander sterrenstelsel er direct voor (vanuit onze gezichtslijn). Als resultaat lijkt het achtergrondstelsel de vormt e hebben van een perfecte ring.

Elektromagnetische straling

Stralingsenergie die vrijkomt bij bepaalde elektromagnetische processen, waaronder radiogolven, microgolven, infraroodstraling, zichtbaar licht, ultraviolette straling, röntgenstraling en gammastraling. Ze reizen met de snelheid van het licht door de ruimte.

Elliptisch sterrenstelsel

Een type sterrenstelsel dat voornamelijk oude sterren en weinig stof of gas bevat en de vorm heeft van bijna bolvormig tot zeer elliptisch. In tegenstelling tot spiraalvormige sterrenstelsels die plat van vorm zijn en veel structuur vertonen, zijn elliptische sterrenstelsels meer driedimensionaal gevormd met weinig structuur. Hun sterren draaien enigszins willekeurig rond in het centrum van het sterrenstelsel.

Elliptische sterrenstelsels komen veel voor in het heelal, maar zijn niet de dominante vorm van sterrenstelsels. Er wordt aangenomen dat ze ± 10 – 15% van de sterrenstelsels in de Virgo supercluster vormen. Voorbeelden zijn onder meer Messier 87, Messier 60, Messier 105, IC 1101 en Messier 32.

Elongatie

Vanaf de Aarde gezien is elongatie de hoek tussen een object en de Zon. Normaal gesproken verwijst dit naar objecten zoals planeten, asteroïden en kometen. Wanneer een planeet zich op de grootste elongatie bevindt (oost of west), bevindt deze zich op de verste afstand (schijnbaar) van de Zon, gezien vanuit ons perspectief.

Excentriciteit

De orbitale excentriciteit van een astronomisch object is een parameter die de vorm van de baan beschrijft. Een perfect cirkelvormige baan heeft een excentriciteit van nul. Elliptische banen hebben waarden tussen 0 en 1, waarbij hogere waarden een meer excentrische baan aangeven. Een excentriciteit van precies 1 is een paraboolbaan en alles groter dan dat is een hyperbolische baan.

De banen van de planeten zijn vrijwel cirkelvormig, met uitzondering van Mercurius (0,206) en, in mindere mate, Mars. De Aarde heeft een baanexcentriciteit van 0,017. De meeste asteroïden hebben baanexcentriciteiten tussen 0 en 0,35, waarbij de gemiddelde waarde gelijk is aan 0,17. De excentriciteiten van kometen lopen sterk uiteen. Ze kunnen zo laag zijn als o,2 voor periodieke kometen, maar vaak dichtbij of groter dan 1 voor niet-periodieke kometen.

Exosfeer

Het dunne bovenste deel van de atmosfeer rond een planeet of satelliet, waar de moleculen door zwaartekracht aan het object zijn gebonden, maar de dichtheid te laag is om zich als een gas te gedragen. Voor de Aarde vormt deze dunne laag de bovenste laag waar de atmosfeer ijler wordt en overgaat in de interplanetaire ruimte. De exosfeer van de Aarde bevindt zich op een hoogte van ongeveer 530 kilometer.

Van de andere planeten in het zonnestelsel is Mercurius degene zonder substantiële atmosfeer, maar wel met een zeer ijle gaslaag eromheen die in wezen een exosfeer is. Verschillende manen, waaronder de Maan en de Galileïsche manen van Jupiter, hebben exosferen, ook al hebben ze daaronder geen dichte atmosfeer. Dit worden oppervlaktegens-exosferen genoeg.

Exoplaneet

Een planeet die zich niet in het zonnestelsel bevindt. Het is een afkorting van “extrasolaire planeet”, waarvan de eerste bevestigde waarneming in 1992 plaatsvond. Inmiddels zijn er meer dan 5000 gevonden.