Astronomen ontdekken een complete Einsteinring rond NGC 6505
Een Einsteinring (ook bekend als een Einstein-Chwolsonring of Chwolsonring) ontstaat als licht van verre objecten, zoals sterrenstelsels, langs een extreem grote massa, zoals een cluster van sterrenstelsels of een massief sterrenstelsel, passeert.
Dit is de eerste sterke gravitatielens die is gevonden door de Euclid-missie en de eerste in een NGC-object.
In door sterrenstelsels veroorzaakte sterke gravitationele lenzen wordt het licht van een verafgelegen bronsterrenstelsel vervormd en vergroot door het gravitatieveld van een lenssterrenstelsel op de voorgrond, zodat er meerdere beelden van het bronsterrenstelsel ontstaan.
Wanneer de bron wordt opgelost, dat wil zeggen niet puntvormig, en dicht bij het geprojecteerde midden van de lens in het bronvlak, wordt een zogenaamde Einsteinring gevormd.
Zowel Einsteinringen als lensbronnen hebben een enorme wetenschappelijke waarde en zijn in een breed scala aan toepassingen gebruikt.
“Een Einsteinring is een voorbeeld van sterke gravitationele lensing”, aldus Dr. Connor O’Riordan, astronoom aan het Max Planck Instituut voor Astrofysica.
“Alle sterke lenzen zijn speciaal, omdat ze zo zeldzaam zijn en ze zijn ongelooflijk nuttig op wetenschappelijk gebied.”
“Deze is bijzonder speciaal omdat hij zo dicht bij de Aarde staat en de uitlijning hem heel mooi maakt.”
Met behulp van beeldgegevens van de Visible Camera (VIS) en de Near-Infrared Spectrometer and Photometer (NISP)-instrumenten aan boord van de Euclid ruimtesonde van de ESA, evenals spectroscopische gegevens van de Keck Cosmic Web Imager van de W.M. Keck sterrenwacht op Hawaï, ontdekten de astronomen een Einstein-ring rond het centrum van NGC 6505, een elliptisch sterrenstelsel op ongeveer 590 miljoen lichtjaar van de Aarde.
De ring rond het stelsel op de voorgrond, NGC 6505, bestaat uit licht van een verder weg gelegen helder sterrenstelsel.
Het achtergrondstelsel is 4,42 miljard lichtjaar verwijderd en het licht ervan is op weg naar ons toe vervormd door zwaartekracht.
Volgens de onderzoekers is het intrigerend dat deze ring werd waargenomen binnen een bekend sterrenstelsel dat al in 1884 werd ontdekt. Dit sterrenstelsel is al heel lang bekend bij astronomen maar toch is deze ring nooit eerder gezien.
Dit laat zien hoe krachtig Euclid is, die zelfs op plekken waarvan astronomen dachten die goed te kennen, nieuwe dingen vindt. Deze ontdekking is zeer bemoedigend voor de toekomst van de Euclid-missie en toont de mogelijkheden van de ruimtesonde.
De ontdekking van de Einsteinring bij NGC 6505 is beschreven in een artikel dat in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics is gepubliceerd.
Artikel: C.M. O’Riordan et al. 2025. Euclid: A complete Einstein ring in NGC 6505. A&A 694, A145; doi: 10.1051/0004-6361/202453014
Eerste publicatie: 10 februari 2025
Bron: sci-news & anderen
