Astronomisch Nieuws

Astronomen vinden een krachtig mysterieus pulserend object

Het object pulseert te snel voor een supernova en te langzaam om een pulsar te zijn. Maar wat is het dan?

artist impressie van een magnetar
Een magnetar is een type neutronenster met een extreem krachtig magneetveld die wordt gezien als kandidaat voor het veroorzaken van Fast Radio Burst. Dit is een artist impressie van de magneetvelden die een dergelijke neutronenster omringen. Credit: Carl Knox/ OzGrav.

Astronomen hebben een mysterieus, flikkerend object in ons sterrenstelsel gevonden. Dit object blaast drie keer per uur enorme hoeveelheden energie in de richting van de Aarde.

Dit vreemde, krachtige object, ongeveer 4000 lichtjaar verwijderd van de Zon, is anders dan enige kosmische structuur die ooit is waargenomen. Dit schrijven onderzoekers in een verklaring.

He object in kwestie, GLEAM-X J162759.5-23504.3 (afgekort GLEAM) verscheen uit het niets tijdens een recent onderzoek op radiogolflengtes van ons sterrenstelsel. Volgens de onderzoekers lichtte GLEAM in de loop van 60 seconden snel op en werd het even een van de helderste objecten aan de sterrenhemel en verdween het daarna weer plotseling in de duisternis. Ongeveer 20 minuten later verscheen het object opnieuw om langzaam in een minuut een maximale helderheid te bereiken om daarna weer voor ongeveer 20 minuten te verdwijnen.

Objecten zoals deze, die verschijnen en verdwijnen voor onze telescooplenzen staan bekend als transiënte objecten. Doorgaans vertegenwoordigen dergelijke objecten ofwel een stervende ster, een supernova of het bizarre, snel ronddraaiende lijk van een reeds dode ster, ook bekend als een neutronenster. Geen van deze standaardverklaringen past echter helemaal bij het gedrag van dit nieuwe object. Aldus de onderzoekers in hun studie.

Het is mogelijk dat de mysterieuze GLEAM het bewijs is van een nieuw type stellair object dat tot nu toe alleen is getheoretiseerd, of zelfs een object is dat astronomen nog niet eens hebben verzonnen.

Volgens de onderzoekers verscheen en verdween dit object gedurende een paar uur tijdens hun waarnemingen. Dat was volkomen onverwacht en ook wel een beetje griezelig om te zien voor een astronoom want er is geen object bekend dat zoiets doet.

Laatste licht van een stervende ster

Transiënten zijn er meestal in wee varianten. “Langzame transiënten” kunnen in de loop van een paar dagen verschijnen en na enkele maanden verdwijnen. Deze omvatten supernova’s, die helder oplaaien terwijl stervende sterren hun buitenste atmosfeer afstoten in gewelddadige explosies, en vervolgens geleidelijk dimmen als de stellaire restanten in temperatuur dalen.

Dan zijn er ook de “snelle transiënten”, die om de paar milliseconden aan en uit pulseren. Deze omvatten objecten zoals pulsars, neutronensterren die ongelooflijk snel ronddraaien terwijl ze flitsen met heldere radio-emissies. Deze emissies worden opgewekt door het magnetische veld van de dode ster.

De auteurs van het nieuwe onderzoek waren op zoek naar transiënten zoals deze. Ze deden dat met behulp van de Murchison Widefield Array (MWA) radiotelescoop in Australië toen ze GLEAM vonden. Het aan-uit knipperen is te snel om een supernova te zijn en te langzaam om een pulsar te zijn. GLEAM’s één minuut durende ophelderingspatroon tart elke verklaring, aldus de onderzoekers.

Een analyse van het object toonde aan dat het ongelooflijk helder was maar kleiner dan onze Zon. De radio-emissies van GLEAM waren ook sterk gepolariseerd (dat wil zeggen, de lichtgolven trillen slechts op een enkel vlak), en dat suggereert dat ze werden opgewekt door een extreem krachtig magnetisch veld. Aldus de onderzoekers.

Deze kenmerken komen overeen met een soort theoretisch object dat bekend staat als een “ultralang-periodieke magnetar”, dit is in feite een sterk gemagnetiseerde neutronenster die ongelooflijk langzaam roteert. Hoewel voorspeld dat ze bestaan is deze zeldzame klasse van objecten nog nooit eerder in de ruimte gevonden.

Er kunnen ook andere verklaringen zijn voor de mysterieuze GLEAM, voegden de onderzoekers eraan toe. Het zou een zeldzaam type witte dwerg kunnen zijn (de verschrompelde schil van een dode ster die niet zwaar genoeg was om als een neutronenster in te storten), die zeer zelden radio-emissies kan uitzenden door materiaal van een dubbelster naar zich toe te zuigen. Zo’n ster kan lijken te pulseren als GLEAM als hij met precies de juiste snelheid draait.

Er zijn verdere waarnemingen in andere banden van het elektromagnetische spectrum nodig om dit mysterie op te lossen. Nu GLEAM is gevonden graven de onderzoekers ook in archiefwaarnemingen van de MWA om te zien of er ooit soortgelijke objecten zijn opgedoken maar niet herkend.

Het onderzoek werd op 26 januari 2022 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

Eerste publicatie: 29 januari 2022
Bron: diverse persberichten