De komende 100 jaar slaat Apophis zeker niet in op de Aarde

Er was een kleine kans dat de aardscheerder in 2068 zou kunnen inslaan op de Aarde. Nieuwe radarwaarnemingen laten zien dit de komende 100 jaar zeker niet gaat gebeuren.

Asteroïde 99942 Apophis werd in 2004 ontdekt en al snel bleek het een van de meest gevaarlijke asteroïde te zijn die op Aarde in kunnen slaan. Nu astronomen de baan van deze asteroïde beter kennen blijkt dat die kans veel kleiner is geworden.

Er zijn met behulp van radar nieuwe waarnemingen gedaan om de baan van de asteroïde beter te bepalen en daaruit is afgeleid dat er de komende eeuw (en wellicht langer) geen kans is dat de asteroïde op Aarde inslaat.

De asteroïde heeft een doorsnede van ongeveer 340 meter en al snel werd duidelijk dat de asteroïde een serieus gevaar kon zijn voor de Aarde. In 2029 zou de asteroïde akelig dicht in de buurt van de Aarde komen maar na aanvullende waarnemingen van deze aardscheerder bleek dat er in 2029 geen risico zou zijn maar dat er in 2036 mogelijk wel een kans zou zijn. Ook die inslagkans is door de betere baanelementen inmiddels geëlimineerd. Tot een maand geleden was er wel nog een kans dat de asteroïde in 2068 de Aarde zou kunnen raken.

Op 5 maart 2021 passeerde Apophis op veilige afstand de Aarde en astronomen maakten van die gelegenheid gebruik om met behulp van krachtige radarwaarnemingen de baan van de asteroïde nog beter in kaart te brengen. Hieruit konden ze afleiden dat er geen kans is dat de asteroïde in 2068 inslaat maar ook dat het in de jaren erna vermoedelijk ook niet gaat gebeuren.

De berekeningen die door het Center for Near-Earth Object Studies (CNEOS) van de NASA zijn gemaakt laten zien dat een inslag in 2068 niet meer tot de mogelijkheden behoort en dat er ook voor de komende 100 jaar geen inslagrisico is. De recente optische waarnemingen en de aanvullende radiowaarnemingen hebben ertoe geleid dat de onzekerheid in de baan van Apophis van enkele honderden kilometers is geslonken tot slechts enkele kilometers als deze wordt geprojecteerd tot 2029. Deze sterk verbeterde kennis over de positie in 2029 biedt volgens NASA meer zekerheid over de positie en toekomstige beweging en daardoor kan Apophis van de risicolijst worden verwijderd.

Deze risicolijst is de Sentry Impact Risk Table. Deze lijst wordt door CNeoS bijgehouden en bevat de asteroïden waarvan de banen in de gaten worden gehouden omdat ze er dicht bij de Aarde kunnen komen dat een inslag niet uitgesloten is. Met de recente bevindingen kan Apophis van die lijst worden geschrapt.

Deze animatie toont de baan van asteroïde 99942 Apophis als die op 13 april 2029 de Aarde passeert. De aantrekkingskracht van de Aarde zal de baan van de 340 meter grote asteroïde enigszins veranderen. Apophis nadert in 2029 de Aarde tot op 32.000 kilometer van het oppervlak. De animatie is 2000 keer versneld. Credit: NASA/JPL-Caltech

Wetenschappelijke kans

Om tot de laatste berekeningen te komen zetten de astronomen de 70 meter radioschotel van het Goldstone Deep Space Communications Network in om de beweging van Apophis in kaart te brengen. Onlangs maakte de asteroïde een scheervlucht langs de Aarde maar de afstand was tijdens de dichtste nadering toch nog ongeveer 17 miljoen kilometer. Desondanks kon men met een nauwkeurigheid van ongeveer 150 meter de afstand bepalen.

Naast Goldstone werd ook de grote 100 meter radiotelescoop van Green Bank ingezet om afbeeldingen te maken van Apophis: De Goldstone antenne zond een signaal richting Apophis en de Green Bank Telescope was aan het ontvangen. Op deze manier werd de sterkte van het ontvangen signaal verdubbeld.

Alhoewel de radarbeelden van Apophis korrelig zijn hebben de beelden wel een resolutie van 38,75 meter per pixel en dat is een opmerkelijke resolutie aangezien de asteroïde 17 miljoen kilometer van de Aarde was verwijderd (ongeveer 44 keer de afstand tussen de Aarde en de Maan). Als we een verrekijker hadden die zo sterk is dan zouden we vanuit Los Angeles een menukaart kunnen lezen in een restaurant in New York.

Het radarteam hoopt ook meer te weten te komen over de vorm van de asteroïde. Eerdere waarnemingen hebben gesuggereerd dat Apophis de vorm van een pinda heeft. Dit is een relatief veel voorkomende vorm onder aardscheerders met een diameter groter dan 200 meter. Minstens een op de zes aardscheerders heeft een tweelobbige vorm.

Astronomen werken ook aan een beter begrip van de rotatiesnelheid van de asteroïde en de as waarin hij ronddraait. Die kennis zal hen in staat stellen de oriëntatie ten opzichte van de Aarde te bepalen wanneer deze in 2029 in contact komt met het zwaartekrachtsveld van de Aarde. Dan zou de rotatietoestand kunnen veranderen en er zelfs ’asteroïdenbevingen’ kunnen optreden.

Op 13 april 2029 zal Apophis op minder dan 32.000 kilometer de Aarde passeren. Dat is dichterbij dan de afstand van de geosynchrone satellieten tot de Aarde. Tijdens die passage in 2029 zal Apophis zichtbaar zijn zonder hulp van een telescoop of verrekijker. Het is voor astronomen een ongekende kans om een beeld te krijgen van een overblijfsel uit het ontstaan van ons zonnestelsel dat nu een wetenschappelijke bezienswaardigheid is en geen gevaar meer vormt voor onze planeet.

Eerste publicatie: 27 maart 2021
Bron: NASA Jet Propulsion Laboratory