Dwergplaneten

DeeDee is mogelijk een dwergplaneet

De baan van DeeDee
De baan van DeeDee vergeleken met e baan van enkele andere ver verwijderde objecten. Credit: NRAO/AUI/NSF

Het lijkt erop dat het aantal bekende dwergplaneten met één is toegenomen.

Het ver verwijderde object 2014 UZ224, bijnaam DeeDee, heeft een doorsnede van ongeveer 635 kilometer. Dit hebben nieuwe waarnemingen aangetoond. Dit betekent dat dit object vermoedelijk voldoende massa bezit om als gevolg van zijn eigen zwaartekracht een ronde vorm aan te nemen. Dit is voldoende om de titel van dwergplaneet te verkrijgen.

DeeDee werd voor het eerst in 2014 waargenomen met behulp van de Blanco telescoop van de Cerro Tololo Inter-American sterrenwacht in Chili. De ontdekking werd tot 2016 stilgehouden. De eerste waarnemingen maakten het mogelijk om de baan van DeeDee te berekenen. Het object volgt een sterk elliptische baan om de Zon en heeft meer dan 1100 aardse jaren nodig voor één omwenteling. Momenteel is het object ongeveer 92 Astronomische Eenheden van de Zon verwijderd. De kleinste afstand bedraagt 38 AE en de grootste afstand 180 AE (1 AE is gelijk aan de gemiddelde afstand tussen de Aarde en de Zon en bedraagt 150 miljoen kilometer).

DeeDee is daarmee het op één na verst verwijderde trans-Neptuniaanse object waarvan de baan is bevestigd. Alleen de dwergplaneet Eris bevindt zich verder weg maar dat zal niet altijd het geval zijn. Op dit moment bevindt Eris zich ongeveer 96,5 AE van de Zon maar de grootste afstand is 98 AE en dat is minder dan de grootste afstand van DeeDee tot de Zon. Ter vergelijking, Pluto draait op een gemiddelde afstand van 40 AE om de Zon met een maximale afstand van 49 AE.

De gegevens die met de Blanco telescoop werden verzameld waren onvoldoende om de grootte van DeeDee te bepalen. De onderzoekers vermoedden te maken hebben met een dwergplaneet maar ze konden met behulp van optische waarnemingen niet bepalen of DeeDee relatief klein en helder is of juist relatief groot en donker.

DeeDee is daarom ook waargenomen met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Dit is een krachtige radiotelescoop die in Chili staat opgesteld en waarmee de warmte handtekening van DeeDee opgemeten kon worden. Dit patroon is recht evenredig met de grootte.

Ze berekenden dat het object een temperatuur van ongeveer 30 Kelvin moest hebben, ontzettend koud dus.

ALMA bracht ook de helderheid van DeeDee op millimeter golflengtes in kaart en daaruit kon geconcludeerd worden dat het object slechts 13% van het opvallende zonlicht terugkaatst. Dat betekent dat DeeDee erg donker is.

Door de gegevens van de ALMA te combineren met die van de Blanco konden de astronomen de grootte berekenen. Het blijkt dat DeeDee net een beetje groter is dan de Saturnusmaan Enceladus die een diameter heeft van 504 kilometer.

De ontdekking en het bestuderen van DeeDee (die nog niet officieel tot dwergplaneet is gebombardeerd) laat zien dat astronomen in staat zijn om diep in het zonnestelsel te kijken en dat dezelfde technieken ook gebruikt kunnen worden in zoektocht naar de hypothetische negende planeet.

Volgens de onderzoekers zijn er in de buitenwijken van ons zonnestelsel nog meer nieuwe werelden te ontdekken. Ons zonnestelsel is goed gevuld maar gecompliceerd.

Eerste publicatie: 13 april 2017
Bron: diverse persberichten

Meer over dwergplaneten