Exoplaneet met supersonische winden gevonden
Astronomen hebben winden ontdekt op een verre wereld die waaien met een fenomenale 9 kilometer per sonde, oftewel 33.000 kilometer per uur – de snelste winden ooit op een planeet gemeten.
De verre wereld, een gasreus met de naam WASP-127b die in 2016 werd gevonden, draait om een ster op een afstand van 520 lichtjaar van de Aarde. Hij draait in slechts 4 dagen om zijn ster en dit dat in een licht elliptische baan. De exoplaneet is vermoedelijk ook getijdengebonden aan zijn ster, net zoals de Maan aan de Aarde – maar misschien is zijn grootste excentrieke eigenschap dat hij iets groter is dan Jupiter maar met een massa van slechts 0,16 Jupitermassa, waardoor het een van de meest opgezwollen planeten is die astronomen kennen. De sterk opgeblazen aard ervan stelt astronomen in staat om door de bovenste lagen van de atmosfeer te kijken.
Een team onder leiding van Lisa Nortmann van de universiteit van Göttingen in Duitsland gebruikte een spectrograaf op de Very Large Telescope in Chili om WASP-127b te bestuderen terwijl de ster voorlangs zijn ster bewoog, waardoor een deel van het licht van de ster werd geblokkeerd. Door het gefilterde licht te analyseren, dat duidelijke dips of “vingerafdrukken” van verschillende moleculen bevatte die licht absorberen op verschillende golflengtes, identificeerden de onderzoekers de aanwezigheid van koolmonoxide en waterdamp in de bovenste atmosfeer van de planeet.

Bij het verder bestuderen van de spectra waren de onderzoekers verbaasd toen ze twee verschillende golflengtepieken voor deze moleculen zagen, wat aangaf dat sommige van die moleculen zich van de Aarde verwijderden terwijl andere naar de Aarde toe bewogen en andere met dezelfde snelheid wegbewogen.
Verdere analyse van de verzamelde spectra toonde aan dat de beweging maximaal was bij de evenaar van de planeet en dus concludeerde het team dat de waarnemingen verklaard konden worden door supersonische winden die zich afspelen aan de evenaar van de planeet.
Het signaal laat zien dat er een zeer snelle, supersonische straalwind rond de planeet is en dat hebben astronomen nog nooit eerder gezien.
Hoewel de redenen voor het duizelingwekkende weer niet volledig worden begrepen interpreteren de onderzoekers deze winden als zes keer sneller dan de snelheid waarmee de planeet zelf draait. Ter vergelijking: Neptunus heeft het record voor de snelste winden in ons zonnestelsel; de winden op WASP-127b zijn maar liefst 18 keer sterker.
De recente waarnemingen suggereren ook dat de planeet licht verschillende temperaturen heeft tussen de ochtend- en de avondzijde, wat aangeeft dat de planeet complexe weerpatronen heeft, net als de Aarde en andere planeten in ons eigen zonnestelsel.
De resultaten van het onderzoek zijn in het tijdschrift Astronomy and Astrophysics gepubliceerd.
Eerste publicatie: 25 januari 2025
Bron: ESO