Buitenaards leven - exoplaneten

Planeet met de vorm van een rugbybal gevonden

De Europese CHEOPS Space Telescope heeft een langwerpige planeet gevonden.

Een artist impressie van WASP-103b
Een artist impressie van WASP-103b, een rugbybalvormige planeet die in minder dan een dag om zijn ster draait. Credit: ESA

Een team van astonomen dat verre exoplaneten bestudeerde vond er eentje die de vorm van een rugbybal lijkt te hebben in plaats van de gebruikelijke bolvorm. Het team vermoedt dat de vorm van de planeet wordt veroorzaakt door de intense getijdenkrachten van zijn moederster.

De planeet heet WASP-103b en werd in 2014 gevonden. WASP-103b bevindt zich op een afstand van ongeveer 1530 lichtjaar van de Aarde. De planeet is ietsjes zwaarder dan Jupiter maar wel 20 keer heter en draait in iets minder dan een aardse dag om de ster heen. Maar anders dan onze lokale gasreus is deze planeet langwerpig. Dit is beschreven in een artikel dat onlangs in Astronomy & Astrophysics is gepubliceerd.

In principe zou een planeet met een massa van ongeveer 1,5 – 2 keer Jupiter ook ongeveer de grootte moeten hebben van Jupiter. WASP-103b moet dus wel heel erg opgezwollen zijn als gevolg van de opwarming door zijn ster en misschien ook nog andere mechanismes.

WASP-103b is een zogenoemde hete Jupiter. Dit is een klasse van exoplaneten die worden gekenmerkt door overeenkomsten met onze lokale gasreus. De onlangs geanalyseerde exoplaneet is niet de eerste vreemd gevormde hete Jupiter. In 2019 bleek de rugbybalvormige exoplaneet WASP-121b zware metalen te lekken.

Kenmerken WASP-103b
Deze afbeelding toont WASP-103b in een baan om zijn ster, de interne structuur en zijn massa (op schaal met Jupiter), zijn straal en temperatuur. Credit: ESA

Het was pas onlangs dat een team van astronomen de transitie lichtcurve van de exoplaneet onder de loep nam. Het team bestudeerde de transitie lichtcurven van WASP-103b met behulp van de CHEOPS-satelliet (CHaracterising ExOplanet Satellite). Dit is een ruimtetelescoop die is ontworpen om de structuur van exoplaneten te bestuderen. Door CHEOPS-gegevens te combineren met gegevens van de Hubble Space Telescope en de Spitzer Space Telescope leerde het team meer over de vorm van de verre wereld.

Volgens de onderzoekers is het ongelooflijk dat CHEOPS deze kleine vervorming daadwerkelijk heeft kunnen onthullen. Dit is de eerste keer dat een dergelijke analyse is gemaakt en we kunnen hopen dat observatie over een langer tijdsinterval deze waarneming zal versterken en zal leiden tot een betere kennis van de interne structuur van de planeet.

Op basis van de transitie lichtcurve van WASP-103b bepaalde het team de massaverdeling van de planeet. Ze ontdekten dat de interne structuur van de planeet leek op die van Jupiter, ondanks dat hij twee keer zo groot is. Ze stelden ook vast dat WASP-103b zich zo dicht bij zijn ster bevindt dat getijdekrachten de te verwachten bol vervormen tot een ei.

Het team merkte ook op dat toekomstige waarnemingen van WASP_103b met de onlangs gelanceerde Webb Space Telescope de straal van de planeet beter zouden kunnen bepalen. Webb heeft met succes alles uitgevouwen wat uitgevouwen moest worden en is nu nog op weg naar zijn observatiepost in de ruimte.

Artikel: Detection of the tidal deformation of WASP-103b at 3 σ with CHEOPS.

Eerste publicatie: 15 januari 2022
Bron: ESA