Sterrenkunde koeterwaals – Umbra

8 maart 2023 kuuke 442 weergaves antumbra, koeterwaals, penumbra, schaduw, sterrenkunde, umbra

Umbra is het Latijnse woord voor “schaduw” en dat is een goed iets want het woord wordt gebruikt om de schaduw te beschrijven die van het ene op het andere astronomische object valt. Het meest algemene exemplaar is tijdens een zonsverduistering als de Maan de schijf van de Zon blokkeert of tijdens een maansverduistering als de schaduw van de Aarde op de Maan valt.

Umbra/penumbra tijdens een maansverduistering — Dit diagram verklaart de geometrie van de maansverduistering. Wanneer de maan volledig in de umbra van de aarde staat (bekend als een totale maansverduistering of slagschaduw), is al het zonlicht dat het maanoppervlak bereikt, gebroken of verstrooid door de atmosfeer van de aarde. Wanneer de maan in de halfschaduw van de aarde staat (bekend als een penumbrale zonsverduistering), komt de verlichting van zowel direct zonlicht als zonlicht dat wordt gebroken en verspreid door de atmosfeer van de planeet. Dit is vergelijkbaar met een waarneming van een exoplaneetovergang.

Tijdens een zonsverduistering is de schaduw van de Maan relatief klein en als je je op de juiste tijd op de juiste plaats bevindt kan je de Zon volledig verduisterd zien aan de hemel. Als dit gebeurt lijkt het alsof de schemering vanuit alle richting aan de horizon tegelijkertijd komt, de sterren worden zichtbaar en nachtdieren raken verward.

Tijdens een maansverduistering, als de schaduw veel groter is dan de Maan zelf kunnen waarnemers op een veel groter deel van de Aarde de verduisterde Maan zien. Die verduisterde Maan krijgt meestal een dieprode kleur.

Als de heldere objecten in het heelal eenvoudige lichtpuntjes zouden zijn dan zou de umbra relatief rechttoe rechtaan zijn. Het zou niet ingewikkelder zijn dan een silhouet dat je maakt bij het spelen van schaduwpoppen op de muur.

Maar heldere objecten in het heelal zijn meestal groot en dus komt het licht uit een groot gebied. Het is moeilijk om al het licht van het hele gebied volledig te blokkeren en dus is de umbra soms slechts gedeeltelijk. Tijdens een zonsverduistering kan de Maan bijvoorbeeld slechts een deel van de Zon bedekken waardoor jezelf in de halfschaduw blijft. De term “penumbra”, afkomstig van het Latijnse woord voor “bijna schaduw”.

Een ander voorbeeld van een gedeeltelijke zonsverduistering, zonder een volledig ontwikkelde umbra, is de antumbra. Dit gebeurt wanneer het object dat de schaduw werpt te klein is om de lichtbron volledig te blokkeren. Wanneer dit gebeurt tijdens een zonsverduistering verschijnt de Zon als een dunne ring rond de Maan wat resulteert in een ringvormige zonsverduistering.

Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday

Rapporteer een fout

Kuuke’s Nieuwsbrief

Steun Kuuke met Koffie!