Waarnemen – de Driehoek
Er zijn heel veel groepen sterren aan de nachtelijke hemel die een driehoek kunnen vormen. Het asterisme de Zomerdriehoek is er daar eentje van. Het sterrenbeeld Zuiderdriehoek – Triangulum Australe is een ander voorbeeld. Het sterrenbeeld Driehoek – Triangulum is een sterrenbeeld aan de noordelijke sterrenhemel dat je het beste aan het einde van de herfst en het begin van de winter kan bekijken. Het bevindt zich ten noordenoosten van het Grote Vierkant van Pegasus en onder het W-vormige sterrenbeeld Cassiopeia.
De oude Romeinen zagen een klein en ietwat zwakke vorm van een driehoek. De Romeinen beschouwden Driehoek als Sicilië, een nabijgelegen eiland met een driehoekige vorm. Voor de oude Hebreeën was Driehoek een shalish, een muziekinstrument met drie snaren.
De belangrijkste sterren van de Driehoek
De belangrijkste sterren van de Driehoek zijn de drie die de hoeken van de driehoek vormen. De ster Alpha Trianguli heeft een visuele helderheid van magnitude 3,42. De ster is ongeveer 64 lichtjaar van ons verwijderd. De Alpha-sterren zijn niet altijd de helderste sterren van een sterrenbeeld en dat gaat dus ook op voor de Driehoek. Alpha Trianguli is de op een na helderste ster.
De volgende twee sterren in de hoeken van de driehoek bevinden zich dicht bij elkaar. Bèta Trianguli en gamma Trianguli zijn 2° van elkaar gescheiden. Het paar bevindt zich een krappe 7° van Alpha. Bèta Trianguli – Mizan is de helderste ster in de Driehoek. Mizan heeft een visuele helderheid van magnitude 3,0 en is ongeveer 124 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Gamma Trianguli heeft een visuele helderheid van magnitude 4,02 en is 118 lichtjaar van de Aarde verwijderd.
Het Driehoekstelsel
Er bevinden zich enkele zwakke sterrenstelsels in de Driehoek maar er is er ook eentje die de aandacht trekt van amateurastronomen. Het is een van de helderdere sterrenstelsels aan de nachtelijke sterrenhemel: het Driehoekstelsel. Het wordt ook wel het Pinwheel-stelsel genoemd maar het kan dan gemakkelijk verward worden met een gelijknamig stelsel in de Grote Beer. Het Driehoekstelsel is Messier 33 of NGC 598. Messier 33 bevindt zich iets meer dan 4° van Alpha Trianguli in de richting van het Grote Vierkant van Pegasus.
Het sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 5,7 en onder een donkere sterrenhemel is het met een verrekijker al te vinden. Het stelsel heeft een lage oppervlaktehelderheid dus je moet je ogen goed aan de duisternis laten wennen alvorens je dit stelsel op gaat zoeken. Met een telescoop wordt de spiraalstructuur van het stelsel zichtbaar maar dan ook alleen onder donkere omstandigheden en als je ogen goed zijn gewend aan de duisternis.
Een nabij sterrenstelsel
Voor wat betreft sterrenstelsels bevindt Messier 33 met een afstand van 3 miljoen lichtjaar zich relatief zicht bij ons. We zien het sterrenstelsel dus niet zoals het er vandaag uitziet maar zoals het er 3 miljoen jaar geleden uitzag want dat is hoelang het licht van het sterrenstelsel nodig heeft om ons te bereiken.
Messier 33 maakt deel uit van de Lokale groep van sterrenstelsels. De Lokale Groep is een familie van sterrenstelsels waarvan ook onze Melkweg, het Andromeda-stelsel en de Magelhaanse Wolken deel uit maken.
Samengevat: het sterrenbeeld Driehoek bevindt zich op een avond in december hoog boven de horizon in het noorden. Het bevat het Driehoekstelsel, een groot spiraalvormig sterrenstelsel.
Lees ook ons veel uitgebreidere artikel over het sterrenbeeld Driehoek – Triangulum op Kuuke’s Sterrenbeelden.
Eerste publicatie: 13 december 2023
Bron: EarthSky
