Waarnemen – het sterrenbeeld Lynx in maart

Het sterrenbeeld Lynx is een noordelijk sterrenbeeld dat in maart hoog boven ons passeert. Het bevindt zich niet ver van de heldere sterren Castor en Pollux van het sterrenbeeld Tweelingen.

Het sterrenbeeld Lynx, een wilde katachtige, is zwak maar het bevat wel een aantal leuke deep-sky objecten waaronder een vreemde bolhoop die de Intergalactische Zwerver wordt genoemd. Het sterrenbeeld is in maart goed waar te nemen want het staat dan voor bewoners van het noordelijk halfrond hoog aan de sterrenhemel.

Het ontstaan van het sterrenbeeld Lynx

Lynx is, net zoals Lacerta de Hagedis en Leo Minor de Kleine Leeuw een sterrenbeeld dat eind 1600 door Hevelius werd bedacht. Hij stelde het op in de leegte tussen de grote sterrenbeelden. Hevelius zou deze paar zwakke sterren naar een lynx hebben vernoemd vanwege zijn fijne gezichtsvermogen. Er zou iemand met een even goed gezichtsvermogen nodig zijn om hier de vorm van een lynx in te onderscheiden.

Op zoek naar het sterrenbeeld Lynx

De Lynx bevindt zich tussen een paar bekende sterrenbeelden. Zoek het sterrenbeeld voor de neus en de voorpoten van de Grote Beer – Ursa Major. Aan de andere kant van de Grote Beer wordt Lynx begrenst door Castor en Pollux van het sterrenbeeld Tweelingen – Gemini en de Voerman – Auriga met zijn heldere ster Capella. Als je de Grote Beer en de Voerman kan vinden dan bevindt de Lynx zich in de donkere ruimte tussen hen in.

De sterren van de Lynx

De twee helderste sterren in Lynx bevinden zich samen in de uiterste hoek van het sterrenbeeld. Vind ze onder de voorpoten van de Grote Beer en boven de kop van de Leeuw – Leo. De ster dichter bij Leo is Alpha Lyncis. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,14. De ster is 222 lichtjaar van ons verwijderd. De ster erboven heet 38 Lyncis. Deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude 3,82 en is ongeveer 122 lichtjaar van ons verwijderd.

Sterrenstelsels in het sterrenbeeld Lynx

Het helderste sterrenstelsel in Lynx bevindt zich ongeveer 6° van de sterren Alpha en 38 Lyncis. Kijk in de richting van de sterren Castor en Pollux in Tweelingen. Dit sterrenstelsel, NGC 2683, ligt ook op een rechte lijn van het sterrenbeeld Kreeft – Cancer. Als je een lijn vanuit Praesepe, de open sterrenhoop in Kreeft doortrekt langs de ster Iota Cancri dan kom je bij NGC 2683 uit. Dit sterrenstelsel bevindt zich aan de grens van Lynx. NGC 2683 heeft een visuele helderheid van magnitude 9,69 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 16 miljoen lichtjaar. Het is een spiraalvormig sterrenstelsel dat als bijnaam het UFO-stelsel heeft. We kijken vanaf de Aarde bijna tegen de zijkant van het sterrenstelsel aan. Om dit sterrenstelsel te kunnen zien heb je, naast goed weersomstandigheden, een middelgrote telescoop nodig.

Een ander opmerkelijk sterrenstelsel is NGC 2537. Dit sterrenstelsel bevindt zich nabij het centrum van Lynx. Het heeft de bijnaam Berenpootstelsel en het bestaat uit een halve cirkelvorm waar een lijn uitsteekt. Het is een zwak dwergsterrenstelsel met een visuele helderheid van magnitude 11,7 dat alleen in grotere telescopen en onder goede waarneemomstandigheden is te vinden.

De Intergalactische Zwerver

Het laatste deep-sky object dat aan bod komt is NGC 2419, ook wel de Intergalactische Zwerver genoemd. Het bevindt zich 7° van de ster Castor als je noordwaarts gaat richting de Poolster. De Intergalactische Zwerver is een bolvormige sterrenhoop die een visuele helderheid van magnitude 10,4 heeft. Je hebt een grotere telescoop nodig om de bolhoop te kunnen zien. Naast NGC 2419 bevindt zich een ster met een visuele helderheid van magnitude 7,2.

De bolhoop heeft zijn naam te danken aan het feit dat hij op een grote afstand van ongeveer 300.000 lichtjaar van ons is. Normale bolhopen zijn enorme groepen sterren die door de zwaartekracht aan een sterrenstelsel zijn gebonden en er omheen draaien, buiten het centrale gebeid van een sterrenstelsel.

Maar de Intergalactische Zwerver is zelfs nog verder van ons sterrenstelsel verwijderd dan sommige van de satellietstelsels zoals bijvoorbeeld de Magelhaanse Wolken. Daarom lijkt de Intergalactische Zwerver tegen de theoretische limiet aan te zitten waarop bolhopen nog gebonden kunnen zijn aan ons sterrenstelsel.

Meer over het sterrenbeeld Lynx lees je op deze pagina van Kuuke’s Sterrenbeelden.

Eerste publicatie: 15 maart 2023
Bron: Earthsky