Wie was Percival Lowell?

Percival Lowell werd op 13 maart 1855 geboren. Hij was de zoon van Augustus en Katherine Bigelow Lowell. De Lowell’s stamden uit een welgestelde en belangrijke familie uit Boston. Percival studeerde aan de Universiteit van Harvard waar hij in 1876 zijn  bachelor in de wiskunde behaalde. Na zijn afstuderen gaf hij een lezing over het ontstaan van het zonnestelsel waarmee zijn allereerste interesse in de astronomie naar buiten kwam.

Na zijn afstuderen ging hij aan de slag in de textielbedrijven van zijn familie. In 1882 woonde hij een lezing bij over Japan en hij besloot naar het Verre Oosten te trekken. In 1883 werkte hij bij het Korean Special Mission, de eerste Amerikaanse diplomatieke post in Korea. Hij schreef een aantal boeken over het verre oosten.

In 1908 trouwde Lowell met Constance Savage Keith. Het stel kreeg geen kinderen.

Mars

Omstreeks 1890 leerde Lowell over de ontdekking van “canalis” door de Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli. Schiaparelli schreef over kanalen die zich kriskras over het oppervlak van Mars uitstrekten en de Engelse vertaling naar kanalen trok de aandacht van Lowell.

Hij wilde voorbereid zijn voor de oppositie van Mars in 1894 als de rode planeet weer dicht bij de Aarde zou komen en bouwde daarom een sterrenwacht voor zichzelf. De zoektocht naar de ideale plaats om de oppositie van Mars goed te kunnen volgen bracht hem naar Flagstaff in Arizona maar de hoogte, de dunnere atmosfeer en de afgelegen locatie hem zouden verzekeren van een goed beeld op de planeet. Op Mars Hill bouwde hij zijn Lowell Sterrenwacht waar hij tekeningen maakte van Mars. Wat hij ontdekte, of dacht te ontdekken intrigeerde hem mateloos.

Kort na zijn waarnemingen kondigde Lowell de ontdekking van kanalen en oases aan op Mars. De lange rechte lijnen die hij had getekend en beschreven waren geen natuurlijke kenmerken maar kanalen voor water die door een uitstervende beschaving waren gegraven. Variaties in de helderheid werden volgens Lowell veroorzaakt door veranderende vegetatie die door wisselende waterstromen gedurende het jaar werd veroorzaakt.

Het idee van intelligente wezens op Mars sprak ook het grote publiek aan, mede door toedoen van een overenthousiaste Lowell. Hij gaf series lezingen over de kanalen en de samenleving die ze gemaakt zou moeten hebben. Ook schreef hij er drie boeken over: “Mars” (1895), “Mars en zijn kanalen” (1906) en “Mars als verblijfplaats voor leven” (1908) en hij schreef een keur aan artikelen over de rode planeet.

Maar de kanalen, waarvan Lowell hardnekkig bleef volhouden dat hij ze zag, werden niet door andere astronomen gezien. Lowell beweerde dat het zien van de kanalen sterk afhankelijk was van de waarneemcondities. Lowell meende ook bewijs te hebben voor de aanwezigheid van waterdamp maar ook deze claim kon niet door andere astronomen worden bevestigd. Ook konden astronomen geen tekenen van (intelligent) leven ontdekken. De atmosfeer was te ijl en de zwaartekracht te gering.

De kanalen van Lowell werden definitief ontkracht door De Mariner-missies van de NASA. In 1965 maakte de Mariner 4 voor het eerst opnames van dichtbij van Mars en in 1972 bracht de Mariner 9 Mars grotendeels in kaart. Er werden geen kanalen gevonden.

Lowell zag ook allerlei kenmerken op Venus maar latere waarnemingen toonden aan dat de planeet is omgeven door een dik wolkendek en dat zijn waarnemingen dus niet klopten. naar alle waarschijnlijkheid werden de waarnemingen van Lowell beïnvloed door de kwaliteit van zijn telescoop.

Ondanks alles omarmde het grote publiek het idee van geavanceerde beschavingen op de rode planeet. Lowell heeft dan wel geen wetenschappelijke bijdrages geleverd aan de verkenning van Mars maar hij heeft zeer zeker een grote rol gespeeld in het vergroten van de publieke belangstelling voor de rode planeet. Die belangstelling is er tegenwoordig nog steeds.

Op zoek naar een nieuwe planeet

Lowell richtte zich niet alleen op de bestaande planeten in het zonnestelsel. In het begin van de twintigste eeuw berekende hij als amateurastronoom dat variaties in de banen van Neptunus en Uranus werden veroorzaakt door een negende planeet die hij planeet X doopte. Neptunus werd ongeveer 60 jaar eerder ontdekt door vreemde afwijkingen in de baan van Uranus en Lowell was er van overtuigd dat hij op dezelfde manier een andere planeet kon ontdekken.

In 1905 zette Lowell zijn sterrenwacht aan het werk om naar de ontbrekende planeet te zoeken. Met camera’s werden nacht na nacht stukjes van de hemel gefotografeerd op zoek naar bewegingen die zouden kunnen duiden op een planeet.

Lowell tobde zij hele leven met zijn gezondheid. Hij had diverse zenuwinzinkingen. Hij stierf op 61-jarige leeftijd op 12 november 1916 op Mars Hill aan de gevolgen van een hersenbloeding.

Lowell liet een erfenis van 1 miljoen dollar na aan zijn sterrenwacht om de zoektocht naar de onbekende planeet voort te zetten. Zijn weduwe vocht deze gift aan en een lange juridische strijd zorgde er uiteindelijk voor dat de erfenis nagenoeg verdampte maar uiteindelijk werd de zoektocht naar de planeet wel voortgezet.

In 1930 ontdekte Clyde Tombaugh, werkzaam voor de Lowell Sterrenwacht, bewegingen op fotografische platen en op 13 maart 1930 werd de ontdekking van Pluto aangekondigd. De sterrenwacht nodigde het publiek uit om met suggesties voor een naam te komen. het werd Pluto naar de Griekse god van de onderwereld. Het symbool voor Pluto stelt ook de initialen van Percival Lowell voor.

In 2006 werd Pluto gedegradeerd tot dwergplaneet en ondertussen was ook duidelijk dat de banen van Uranus en Neptunus niet echt verstoord werden waaruit bleek dat de berekeningen van Lowell berustten op louter toeval.

Een echte bijdrage aan de wetenschap heeft Lowell dus nooit geleverd maar zijn enthousiasme zorgde er wel voor dat ook het grote publiek enthousiast werd over Mars. Bovendien  zijn er later vanaf de door hem opgerichte Lowell Sterrenwacht wel belangrijke ontdekkingen gedaan.

Eerste publicatie: 13 maart 2017
 Bron: SPACE.com