Buitenaards leven - exoplaneten

25 jaar geleden werd de eerste exoplaneet bevestigd

exoplaneten bij pulsar PSR_B1257+12
Artist impression van pulsar PSR 1257+12 en zijn planeten. Credit: NASA/JPL

Op 9 januari 1992 publiceerden de astronomen Alex Wolszczan en Dale Frail een artikel in het tijdschrift Nature waarin ze de ontdekking van twee planeten in een baan om een pulsar aankondigden.

Er waren in die tijd wel al mogelijke exoplaneten gezien maar Wolszczan en Frail leverden als eersten daadwerkelijk bewijs van het bestaan van planeten buiten ons eigen zonnestelsel.

Astronomen waren er van overtuigd dat er planeten bij andere sterren zouden moeten voorkomen en dat die in alle soorten en maten bij verschillende sterren zouden kunnen bestaan.

De pulsar, PSR B1257+12, bevindt zich op een afstand van ongeveer 2300 lichtjaar van ons verwijderd in het sterrenbeeld Maagd – Virgo. De beide planeten werden ontdekt met behulp van de Arecibo radiotelescoop in Puerto Rico. Deze planeten hebben beiden een massa van 4 * de Aarde. Eén van de planeten heeft 66 dagen nodig voor een omwenteling om de pulsar, de andere doet dat in 98 dagen.

In 1994 werd door de beide astronomen een derde planeet ontdekt in een baan om dezelfde pulsar. Deze planeet draait in 25 dagen om de pulsar heen. Het is met een massa van 2 * de Aarde tevens de lichtste planeet.

De drie planeten waren lange tijd bekend als PSR1257+12b, PSR1257+12c en PSR1257+12d (“b” is de binnenste planeet, “c” is de middelste planeet en “d” is de buitenste planeet). De planeten maakten deel uit van de Name Exoworld wedstrijd die door de IAU werd uitgeschreven en in 2015 werden de planeten omgedoopt tot Draugr, Poltergeist en Phobetor.

In oktober 1995 volgde een volgende mijlpaal in de zoektocht naar exoplaneten toen Michel Mayor en Didier Queloz van de Universiteit van Genève de ontdekking van de “hete Jupiter” Pegas 51 b aankondigden. Dit is de eerste planeet in een baan om een zonachtige ster. Vanaf die tijd nam het aantal bevestigde exoplaneten snel toe.

Na de lancering in 2009 van de Kepler ruimte telescoop van de NASA nam het aantal bevestigde exoplaneten enorm snel toe. Kepler zoekt naar planeten bij andere sterren door te kijken naar dipjes in de helderheid van een ster die worden veroorzaakt door planeten die voorlangs de ster trekken. Op dit moment heeft Kepler al 2330 exoplaneten bevestigd. Dat is ongeveer twee derde van de 3500 bekende exoplaneten.

De waarnemingen van de Kepler suggereren ook dat gemiddeld iedere ster in ons sterrenstelsel tenminste één planeet heeft. Daarnaast komt er een aanzienlijk percentage van die planeten voor in de bewoonbare zone van hun ster. Dat betekent dat ze zich op een afstand bevinden van hun ster waarbij water in vloeibare vorm kan voorkomen aan het oppervlak van de planeet.

Ongeveer 25 jaar na de ontdekking van de eerste exoplaneet begint het vinden van planeten bij andere sterren routine te worden en is het wachten op de allereerste bevestigde aardachtige planeet die misschien zelfs bewijs levert dat er niet alleen op onze planeet leven voorkomt.

Eerste publicatie: 9 januari 2017
Bron: SPACE.com