Sterren

De ster U Antlia blaast bubbels

Nieuwe opnames laten een gigantische bubbel zien die door de vreemde, stervende rode ster U Antlia is weggeblazen.

De grote ster is bekend als U Antlia. Deze ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 900 lichtjaar van de Aarde in het sterrenbeeld Antlia – Luchtpomp. U Antlia heeft alle waterstof en helium in zijn kern opgemaakt en is daarom verschoven van de hoofdreeks naar de asymptotische reuzentak in het Herzsprung-Russel-diagram. Dit is de laatste grote stap in de levenscyclus van een zonachtige ster voordat het een supercompacte witte dwerg wordt.

U Antlia is een zogenaamde koolstofster, een AGB-ster waarvan de atmosfeer meer koolstof dan zuurstof bevat.

Enkele duizenden jaren geleden heeft U Antlia tijdens een plotselinge uitbarsting een grote bubbel weggeblazen. Astronomen hebben nu met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) van de ESO nieuwe opnames gemaakt van de hele ijle structuur. ALMA is een netwerk van speciale radiotelescopen die in het noorden van Chili staan opgesteld.

Ongeveer 2700 jaar geleden maakte U Antlia een korte periode door waarin heel snel materie werd verloren. Gedurende deze periode van slechts een paar honderd jaar werd het materiaal dat nu de ijle schil rond de ster vormt, door de ster uitgestoten.

ALMA heeft de gasschil in verschillende golflengtes van het licht waargenomen waardoor astronomen een driedimensionale “datakubus” konden maken die in detail is bestudeerd. De afbeeldingen laten o.a. gassen zien in de bubbel die met verschillende snelheden naar ons toe en van ons af bewegen.

ALMA opname van U Antlia
Deze opname van de rode koolstofster U Antlia de de omringende schil van materie is gemaakt aan de hand van gegevens van de ALMA. De kleuren tonen de beweging van het gloeiende materiaal van de schil in de kijkrichting van de Aarde. Het blauwe materiaal bevindt zich tussen ons en de centrale ster in en beweegt zich naar ons toe. Het rode materiaal aan de rand beweegt zich weg van de ster maar niet richting de Aarde. Voor alle duidelijkheid, dit beeld bevat niet het materiaal aan de achterzijde van de ster dat zich op een symmetrische manier beweegt. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), F. Kerschbaum

Het bestuderen van dergelijke bubbels van sterren helpt astronomen om de evolutie van sterren en sterrenstelsels beter te begrijpen. Schillen zoals die rond U Antlia bevatten veel verschillende componenten die zijn gebaseerd op koolstof en andere elementen. Deze schillen helpen bij het recyclen van materie en zijn verantwoordelijk voor ongeveer 70% van het stof tussen sterren.

De ALMA-studie is gepubliceerd in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.

 

Eerste publicatie: 20 september 2017
Bron: ESO & space.com