Drie nieuwe maantjes gevonden bij Uranus en Neptunus
Twee zullen vernoemd worden naar zeegoden en nimfen en de andere zal vernoemd worden naar een Shakespeare-personage.
Astronomen hebben twee kleine maantjes gevonden in een baan om Neptunus en eentje in een baan om Uranus. Hiermee komt het aantal bekende manen op 16 respectievelijk 28.
De nieuwe maan van Uranus, de eerste sinds meer dan 20 jaar en mogelijk de kleinste, heeft een doorsnede van ongeveer 8 kilometer. Het maantje draait in 680 dagen om de planeet heen.
De nieuwe Uranus’ maan heeft de tijdelijke aanduiding S/2023 U1 gekregen en zal een definitieve naam gaan krijgen uit de werken van Shakespeare. Net zoals de andere manen van Uranus.
De helderste van de twee nieuwe manen van Neptunus heeft de aanduiding S/2002 N5 gekregen. Dit maantje heeft een doorsnede van 23 kilometer en draait in 9 jaar om Neptunus heen. De zwakkere maan, aangeduid als S/2021 N1, heeft een doorsnede van 14 kilometer en draait met een periode van 27 jaar om Neptunus heen. Beide maantjes zullen definitieve namen krijgen gebaseerd op zeegoden en nimfen uit de Griekse mythologie.
De drie nieuwe manen werden 23 februari 2024 aangekondigd door het Minor Planet Center van de Internationale Astronomische Unie. Dit instituut is verantwoordelijk voor de aanduidingen van planeten, kometen en manen in ons zonnestelsel.
De ontdekkingen warden gedaan door Scott Shepard van het Carnegie Science Institute in samenwerking met Marina Brozoviv en Bob Jacobson van het Jet Propulsion Laboratory van de NASA, David Tholen van de University of Hawaï, Chad Trujillo van de Northern Arizona University en Patryk Sofia Lykawa van de Kindai University. De astronomen gebruiken telescopen in Hawaï en Chili.
Volgens Sheppard behoren de nieuwe manen tot de zwakste ooit gevonden bij de ijsreuzen die met behulp van telescopen op Aarde zijn gevonden. Er was speciale beeldbewerking nodig om dergelijke zwakke objecten te kunnen zien.
De eerste nieuwe maan van Uranus werd in november 2023 gevonden met behulp van de Magellan telescopen in Chili. Een maand later bevestigden vervolgwaarnemingen gecombineerd met voorspellingen van JPL-astronomen over de mogelijke baan, de nieuwe maan.
De twee nieuwe maantjes van Neptunus werden in 2021 voor het eerst gezien. Nadat de baan van de helderste van de twee, S/2005 N5, was bevestigd , werd deze teruggevoerd tot een object dat in 2003 nabij Neptunus werd gezien maar verloren voordat kon worden bevestigd dat het in een baan om de planeet draaide.
Het bepalen van de baan van de zwakkere maan van Neptunus vergde speciale waarneemtijd onder enorm goede omstandigheden. Dit maantje werd gevonden met behulp van de Very Large Telescope van de ESO in Chili en de Gemini sterrenwacht in Hawaï.
Met behulp van deze telescopen maakten Sheppard en collega’s een reeks belichtingen van vijf minuten gedurende perioden van drie tot vier uur. Deze korte “burst”-beelden warden later zodanig op elkaar gestapeld dat de drie pas ontdekte manen duidelijker zichtbaar werden.
Alle drie de manen hebben eivormige banen die sterk hellen ten opzichte van het baanvlak van hun respectievelijke ijsreuzen. Dit houdt in dat ze niet rond hun gastplaneet zijn ontstaan maar later door de zwaartekracht zijn ingevangen.
Eerste publicatie: 24 februari 2024
Bron: diverse persberichten
