Epimetheus – maan van Saturnus

Epimetheus wordt samen met de maan Janus wel de Siamese tweeling van Saturnus genoemd omdat beide manen in nagenoeg dezelfde baan om de planeet draaien. Deze zogenoemde 1:12 resonantie heeft astronomen lange tijd verbaasd omdat ze het niet voor mogelijk hielden dat twee objecten elkaars baan konden delen zonder met elkaar in botsing te komen.

Epimetheus en Janus zijn mogelijk beiden ontstaan uit één maan. Als dit zo is dan is dit gebeurd vroeg tijdens het ontstaan van het Saturnus-stelsel. Dit is af te leiden uit het oude bekraterde oppervlak van de manen waarbij de kraters zijn afgerond door stof. Ook komen er groeven voor op de manen die vergelijkbaar zijn met de groeven op de Marsmaan Phobos. De manen verliezen samen genoeg stof om een dunne ring te voeden. Hun baan bevindt zich in een leegte tussen de F- en de G-ring.

Epimetheus en Janus bevinden zich beiden tussen de ringen van Saturnus op ongeveer 151.500 kilometer van de planeet. Een maan beweegt zich 50 kilometer verder dan de andere en draait ook een beetje langzamer. De langzamere rotatie betekent dat ze elkaar ongeveer iedere vier Aardse jaren inhalen. Als dit gebeurt dan wisselen beide manen door toedoen van de zwaartekracht van baan.

Vanaf Saturnus gezien zijn Epimetheus en Janus de vijfde en zesde maan. Ze draaien in een gebonden rotatie om de planeet heen. Dit betekent dat ze altijd met dezelfde zijde naar de planeet zijn gericht. Ze draaien in minder dan 17 uur om de planeet heen. Men denkt dat beide manen voornamelijk uit waterijs bestaan. De manen vertonen donkere gladde structuren aan het oppervlak afgewisseld met heldere gebieden. De temperatuur aan de oppervlakte wordt geschat op -195°C. De manen hebben een albedo van 0,7 tot 0,8 en dat suggereert ook dat ze voornamelijk uit waterijs bestaan.

De gemiddelde straal van Epimetheus bedraagt 113 km. De maan is niet rond maar aardappelvormig net zoals Janus. Op Epimetheus komen diverse kraters voor die groter dan 30 kilometer zijn. Waaronder de kraters Hilaeira en Pollux.

Ontdekking

Janus is op 15 december 1966 ontdekt door Audouin Dollfus, hij stelde ook de naam voor. Op 18 december 1966 deed Richard Walker eenzelfde waarneming die in de boeken is gegaan als de ontdekking van Epimetheus. Al de tijd dachten astronomen te maken te hebben met één maan maar twaalf jaar later, in oktober 1978 realiseerden twee andere astronomen, Stephen Larson en John Fountain zich dat de waarnemingen uit 1966 het beste verklaard konden worden door aan te nemen dat het gaat om twee verschillende objecten die in eenzelfde baan draaien. Pas in 1980 werd dit door de Voyager-1 bevestigd.

De Cassini-sonde heeft verscheidene scheervluchten gemaakt langs Epimetheus en ons op die manier van gedetailleerde opnames voorzien.

Naamgeving

John Herschel suggereerde dat de manen van Saturnus geassocieerd moesten worden met de mythologische broers en zussen van Cronos. Cronos is de Romeinse equivalent van de Griekse god Saturnus.

Epimetheus is vernoemd naar de Griekse god en Titaan Epimetheus die de broer was van Prometheus. Samen representeerden zijn de menselijkheid. Hun beider vader was Iapetus en hij was één van de broers van Cronos.

De kraters op Epimetheus dragen namen als Hilaeira (een priesteres van Artemis en Athena) en Pollux, een krijger uit de Illias en de verleider van Hilaeira.

Epimetheus wordt ook aangemerkt als Saturnus XI en als S/1980 S3.

Epimetheus in cijfers

Eerste publicatie:22 juni 2013
Laatste keer gewijzigd op: 25 oktober 2022