Luna 10 – de eerste kunstmaan van de Maan
Op 31 maart 1966 werd Luna 10, als onderdeel van het Sovjet-Russische Luna-programma, gelanceerd. Dit programma startte in 1959 met de lancering van Luna 1 en ging door tot 1976 toen de Luna 24 werd gelanceerd. Luna 10 werd de eerste kunstmatige satelliet van de Maan.
Het Luna programma
Het Luna-programma bestond uit een serie van onbemande ruimtemissies die door de Sovjet-Unie tussen 1959 en 1976 naar de Maan werden gestuurd. Vijftien van de vierentwintig waren succesvol. Ze waren of als orbiter of als lander ontworpen en ze zorgden voor veel hoogtepunten in de verkenning van de ruimte. Ze voerden ook veel experimenten uit, ze bestudeerden de chemische samenstelling van de Maan, de zwaartekracht, temperatuur en de straling.
Luna 10
Luna 10, ook wel Lunik 10 en Loena 10 genoemd, was de eerste kunstmatige satelliet van de Maan. De instrumenten aan boord van Luna 10 bestonden uit een gammastralen spectrometer, een tri-axiale magnetometer, een meteorietdetector, instrumenten om het plasma van de Zon te bestuderen en apparaten om infrarode straling van de Maan te meten en de stralingscondities in de omgeving van de Maan. Met Luna 10 werd uitgebreid onderzoek gedaan vanuit een baan om de Maan. Er werden belangrijke gegevens verzameld over de sterkte van het magneetveld van de Maan, de stralingsgordels en de aard van maangesteenten, kosmische straling en de dichtheid van micrometeoroïden. De mogelijk belangrijkste bevindingen van Luna 10 waren het bewijs van massaconcentraties die de banen van de Maan verstoren.
Naar de Maan
Luna 10 werd op 31 maart 1966 naar de Maan gelanceerd en kwam op 3 april in een baan om de Maan. De ruimtesonde draaide 460 rondjes om de Maan en er waren 219 actieve sessies waarbij gegevens naar de Aarde werden overgeseind. Het laatste radiocontact was op 30 mei 1966. De ruimtesonde had een set solid-state oscillatoren aan boord die waren geprogrammeerd om de noten van “De Internationale” te reproduceren zodat dit live kon worden uitgezonden tijdens het 23ste congres van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Tijdens een repetitie in de nacht van 3 april verliep het afspelen goed maar de volgende ochtend ontdekten de controllers een ontbrekende noot en speelden ze de opname van de vorige nacht af voor de verzamelde bijeenkomst op het congres – bewerend dat het een live-uitzending vanaf de Maan was.
Gegevens Luna 10-missie
| Aanduiding ruimtesonde | Intern: E6-S, Officieel: Luna 10, Internationaal: 1966-027A |
| Lanceerraket | Molniya N103-42 |
| Lanceerbasis | Baikonoer |
| Massa tijdens lancering (kg) | 1583,7 |
| Massa tijdens baan om de Maan (kg) | 245 – 248,5 |
| Afmetingen tijdens baan om de Maan (meter) | ± 1,5 * 0,75 |
| Totale hoogte (meter) | 4 |
| Lanceerdatum | 31 maart 1966 |
| Datum baan om de Maan | 3 april 1966 |
| Einde missie | 30 mei 1966 |
| Operationale levensduur | 56 dagen, 460 banen om de Maan |
Latere Luna missies
Ofschoon er meer werden gelanceerd kregen In totaal 24 ruimtesondes de Luna-aanduiding. De ruimtesondes die niet in een baan kwamen werden destijds niet publiekelijk bekend gemaakt en kregen ook geen Luna-aanduiding.
Het programma startte in januari 1959 met de Luna 1 . Deze ruimtesonde miste zijn beoogde inslag op de Maan en werd de eerste ruimtesonde die in een baan om de Zon terechtkwam. De Luna 2-missie, gelanceerd in September 1959, raakte wel met succes de Maan en werd het eerste door mensen gemaakte object dat de Maan bereikte. In oktober 1959 werd Luna 3 gelanceerd. Deze ruimtesonde draaide later dat jaar om de Maan heen en maakte als eerste foto’s van de verre zijde van de Maan. Dit is de zijde die we vanaf de Aarde nooit kunnen zien.
Maan rover
In februari 1966 werd Luna 9 gelanceerd. Dit werd de eerste ruimtesonde die en zachte landing maakte op een ander object in ons zonnestelsel. Luna 9 maakte vijf zwart-wit stereoscopische panorama-opnames. Het waren de eerste close-ups van het oppervlak van de Maan. De Luna 10-missie – zoals we al weten – werd de eerste kunstmaan van de Maan. Luna 17 werd in november gelanceerd en werd in januari 1971 gevolgd door Luna 21. Deze beide ruimtesondes hadden de Lunokhod maanrovers aan boord. Een andere grote prestatie van het Luna-programma waren de Luna 16, 20 en 24 (gelanceerd respectievelijk september 1970, februari 1972 en augustus 1976). Deze ruimtesondes verzamelden materiaal van de Maan en brachten dat terug naar de Aarde. In totaal kwam er op deze manier 326 gram materiaal van de Maan naar de Aarde.
De Luna-missies waren bovendien de eerste ruimteverkenning- en monsterretourmissies die uitsluitend op geavanceerde robotica vertrouwden.
Eerste publicatie: 31 maart 2023
Bron: SciHi, Russianspaceweb.com, Wikipedia & anderen
