VLT vindt protoplanetaire schijven rond 86 jonge sterren
Nieuwe waarnemingen van 86 planeetvormende schijven bieden astronomen een schat aan informatie en uniek inzichten in hoe planeten ontstaan in verschillende delen van de Melkweg.
Tot nu toe zijn er meer dan 5000 exoplaneten gevonden, vaak binnen planetenstelsels die duidelijk verschillen van ons eigen zonnestelsel.
Om te begrijpen waar en hoe deze diversiteit ontstaat, moeten astronomen de stof- en gasrijke schijven waarnemen die jonge sterren omringen – de bakermat van planeetvorming. Deze zijn het best te vinden in enorme gaswolken waar de sterren zelf ontstaan.
Net als volwassen planetenstelsels tonen de nieuwe beelden van de Very Large Telescope van de ESO de buitengewone diversiteit van planeetvormende schijven.
Sommige van deze schijven vertonen enorme spiraalarmen, vermoedelijk aangedreven door het ingewikkelde ballet van ronddraaiende planeten.
Andere tonen ringen en grote holtes die zijn uitgehouwen door het vormen van planeten, terwijl weer anderen glad en bijna sluimerend lijken te midden van al deze drukte van activiteit.
De auteurs bestudeerden in totaal 86 sterren in drie verschillende stervormingsgebieden in ons sterrenstelsel: Taurus en Chamaelon I, beiden ongeveer 600 lichtjaar van ons verwijderd, en de Orionnevel, een gasrijke wolk op ongeveer 1500 lichtjaar van ons. Hier zijn sterren bekend die vele malen massiever zijn dan de Zon.
In de Orionwolk ontdekten ze dat sterren in groepen van twee of meer minder vaak grote planeetvormende schijven hebben.
Dit is een belangrijk resultaat gezien het feit dat, in tegenstelling tot onze Zon, de meeste sterren in ons sterrenstelsel een of meerdere metgezellen hebben.
Daarnaast duidt het ongelijkmatige uiterlijk van de schijven in dit gebied op de mogelijkheid dat er massieve planeten in zijn ingebed, wat ertoe zou kunnen leiden dat de schijven kromtrekken en niet goed uitgelijnd raken.
Terwijl planeetvormende schijven zich kunnen uitstrekken over afstanden die honderden keren groter zijn dan de afstand tussen de aarde en de Zon, zorgt hun locatie op enkele honderden lichtjaren van ons ervoor dat ze als kleine speldenprikjes aan de nachtelijke hemel zichtbaar zijn.
Om de protoplanetaire schijven waar te nemen, gebruikten de astronomen het Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research-instrument (SPHERE) van de VLT.
Aanvullende gegevens werden verkregen met behulp van het X-SHOOTER-instrument van de VLT, waarmee de onderzoekers konden bepalen hoe jong en hoe zwaar de sterren zijn.
De Atacama Large Millimeter/submillimter Array (ALMA) heeft hen geholpen meer inzicht te krijgen in de hoeveelheid stof rond sommige sterren.
De onderzoekers noemen het bijna poëtisch dat de processen die het begin markeren van de reis naar het ontstaan van planeten en uiteindelijk het leven in ons eigen zonnestelsel zo mooi moeten zijn.
De bevindingen zullen in drie verschillende artikelen in het tijdschrift Astronomy & Astrophysis worden gepubliceerd.
Eerste publicatie: 6 maart 2024
Bron: sci-news
