Astronomisch Nieuws

Webb legt gedetailleerd spectrum vast van de atmosfeer van WASP-96b

De Webb Space Telescope heeft het onmiskenbare signaal van water gevonden, met daarnaast bewijs voor wolken en mist, in de atmosfeer van de exoplaneet WASP-96b. dit is een hete, opgezwollen gasreus op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Phoenix.

Lichtcurve van WASP-96b
Een lichtcurve van Webb’s NIRISS-instrument toont de verandering in helderheid van het licht van het WASP-96-systeem in de loop van de tijd terwijl de planeet voorlangs de ster beweegt. Een transitie vindt plaats wanneer in een baan om de ster draaiende planeet tussen ster en de telescoop door beweegt en een deel van het licht van de ster blokkeert. Deze waarneming werd gedaan met behulp van de Single Object Slitless Spectroscopy (SOSS)-modus van NIRSISS, waarbij het spectrum van een enkel helder object, zoals de ster WASP-96, in een beeldveld wordt vastgelegd. Om deze gegevens vast te leggen tuurde Webb 6 uur en 23 minuten naar het WASP-96-systeem. De waarneming begon ongeveer 2,5 uur voor de transitie en eindigde ongeveer 1,5 uur na de voltooiing van de transitie. De transitie zelf duurde iets minder dan 2,5 uur. De curve bevat in totaal 280 individuele helderheidsmetingen – een om de 1,4 minuten. Omdat de waarneming werd gedaan met een spectrograaf, die het licht in honderden afzonderlijke golflengtes opneemt, vertegenwoordigt elk van de 280 punten op de grafiek de gecombineerde helderheid van duizenden golflengtes van infrarood licht. De werkelijke dimming door de planeet is extreem klein: het verschil tussen de helderste en zwakste punten is minder dan 1,5%. NIRISS is bij uitstek geschikt voor deze waarneming omdat het de mogelijkheid heeft om relatief heldere doelen in de loop van de tijd waar te nemen, samen met de gevoeligheid die nodig is om zulke kleine verschillen in helderheid te meten: bij deze waarneming was het instrument in staat om verschillen in helderheid zo klein als 0,02% te meten. Hoewel de aanwezigheid, grootte, massa en baan van de planeet al waren aan de hand van eerdere transitiewaarnemingen kan deze transitielichtcurve gebruikt worden om bestaande metingen, zoals de diameter van de planeet en de timing van de transitie te bevestigen en te verfijnen. De achtergrond illustratie van WASP-96b en zijn zonachtige ster zijn gebaseerd op onze huidige kennis van de planeet uitgaande van zowel het spectrum van NIRISS en eerdere waarnemingen. Webb heeft geen rechtstreekse opname gemaakt van de planeet en zijn atmosfeer. Credit: NASA / ESA / CSA / STScI.

WASP-96b werd in 2013 gevonden door astronomen tijdens het Wide Angle Search for Planets (WASP)-onderzoek. De exoplaneet bevindt zich op een afstand van ongeveer 1500 lichtjaar van de Aarde in de richting van het sterrenbeeld Phoenix.

WASP-96b draait om een 8 miljard jaar oude, zonachtige ster, WASP-96. De exoplaneet doet dat met een periode van 3,4 dagen. De planeet is met een berekende oppervlaktetemperatuur van 1027°C erg heet.

De exoplaneet heeft een massa van minder dan 0,5 * de massa van Jupiter en een diameter van 1,2 * de diameter van Jupiter. Het is dus een erg opgezwollen planeet.

De combinatie van een grote grootte, korte baanperiode, opgezwollen atmosfeer en gebrek aan storend licht van andere objecten aan de sterrenhemel maakt WASP-96b een ideaal doel voor atmosferische waarnemingen.

Op 21 juni 2022 nam de Near-Infrared Imager and Slitless Spectrograph (NIRISS) aan boord van de Webb gedurende 6,4 uur het licht van het WASP-96 systeem waar. In die periode bewoog de planeet voorlangs zijn ster.

Het resultaat is een lichtcurve die het afzwakken van het sterlicht tijdens de overgang toont en een transmissiespectrum dat de helderheidsveranderingen van de individuele golflengtes van infrarood licht tussen 0,6 en 2,8 micrometer toont.

Het transmissiespectrum toont voorheen verborgen details van de atmosfeer: de onmiskenbare handtekening van water, aanwijzingen van mist en bewijs van wolken die op grond van eerdere waarnemingen niet werden verwacht.

Een transmissiespectrum wordt gemaakt door sterlicht dat door de atmosfeer van een planeet wordt gefilterd op het moment dat die voorlangs de ster beweegt met ongefilterd sterlicht dat is gedetecteerd met de planeet naast de ster.

Webb is in staat om de abundanties van belangrijke gassen in de atmosfeer van een planeet te detecteren en te meten op basis van het absorptiepatroon – de locaties en de hoogtes van de pieken de in de grafiek.

Het spectrum van WASP-96b is niet alleen het meest gedetailleerde nabij-infrarode transmissiespectrum dat ooit van de atmosfeer van een exoplaneet is gemaakt maar het bevat ook een opmerkelijk groot bereik aan golflengtes waaronder zichtbaar rood licht en een deel van het spectrum dat nooit eerder door andere telescopen is waargenomen (golflengtes langer dan 1,6 micrometer).

Dit deel van het spectrum is in het bijzonder gevoelig voor water en andere belangrijke moleculen zoals zuurstof, methaan en koolstofdioxide. Deze zijn niet direct zichtbaar in het spectrum van WASP-96b maar zouden wel in de atmosferen van andere exoplaneten gevonden kunnen worden.

De blauwe lijn in de grafiek is een best-fit model dat rekening houdt met de gegevens, de bekende eigenschappen van WASP-96b en zijn ster (bijvoorbeeld grootte, massa en temperatuur) en veronderstelde kenmerken van de atmosfeer.

transmissiespectrum van WASP-96b
Een transmissiespectrum van een enkele waarneming met de NIRISS van Webb toont de atmosferische kenmerken van WASP-96b. Credit: NASA / ESA / CSA / STScI.

Het extreme gedetailleerde spectrum, gemaakt door 280 individuele spectra simultaan genomen tijdens de waarneming, te analyseren levert slechts een glimp op van wat Webb in petto heeft voor het onderzoek van exoplaneten.

Het komende jaar zullen de Webb-astronomen spectroscopie gebruiken of de oppervlaktes en atmosferen van tientallen exoplaneten te onderzoeken, van kleine rotsachtige planeten toe grote gas- en ijsreuzen.

Bijna 25% van de eerste waarneemcyclus van Webb is toegekend aan het bestuderen van exoplaneten en de materialen waaruit ze bestaan.

Eerste publicatie: 16 juli 2022
Bron: Sci-News en anderen