Rusland dreigt Duitse röntgentelescoop over te nemen
De eROSITA telescoop is onderdeel van een Russisch-Duits project om het heelal in kaart te brengen maar als gevolg van de Russische inval in Oekraïne schakelde Duitsland de telescoop tijdelijk uit.
De Russische ruimtevaartorganisatie Roscosmos heeft aangekondigd voornemens te zijn eenzijdig de controle over een Duitse telescoop op een in Rusland gebouwde ruimtesonde over te nemen. Zelfs Russische wetenschappers zijn van mening dat dit een heel onverstandig idee is.
De Duitse ontwikkelaar van de eROSITA-telescoop, het Max Planck Instituut, zette het instrument afgelopen februari in de slaapstand. Dit was uit protest tegen de ongerechtvaardigde en voortdurende invasie door Rusland van Oekraïne. De röntgentelescoop is het belangrijkste instrument aan boord van de gezamenlijke Russisch-Duitse Spektr-RG-missie. Deze missie werd in juli 2019 door Roscosmos gelanceerd. De Russische ART-XC-röntgentelescoop is ook aan boord van de ruimtesonde en werkt samen met eROSITA.
Het lijkt er nu echter op dat Rusland eROSITA weer gaat inschakelen zonder de uitdrukkelijke toestemming van het Max Planck instituut. Roscosmos-chef Dmitry Rogozin, fervent aanhanger van Poetin en de Russische invasie van Oekraïne, maakte zijn bedoelingen duidelijk tijdens een recent uitgezonden interview.
Volgens Rogozin heeft hij instructies gegeven om te beginnen met het herstellen van de werking van de Duitse telescoop in het Spektr-RG-systeem zodat die weer samen kan werken met de Russische telescoop. Ondanks de eis van Duitsland om een van de twee telescopen van Spektr-RG te sluiten staan Russische specialisten erop om door te gaan met hun werk. Roscosmos zal in de nabije toekomst relevante beslissingen nemen.
Hij voegde er aan toe: “Zij – de mensen die de beslissing hebben genomen om de telescoop te sluiten – hebben geen moreel recht om dit onderzoek voor de mensheid te stoppen, alleen omdat hun pro-fascistische opvattingen dicht bij onze vijanden staan.”
Spektr-RG bevindt zich momenteel in een halo-baan op ongeveer 1,5 miljoen kilometer van de Aarde. De wetenschappelijke fase van de 7,5 jaar durende missie begon in oktober 2019. De eROSITA-telescoop bevindt zich midden in een verkenning van de hele hemel. De telescoop scant het heelal in het middelgrote röntgenbereik en doet dat met een ongekende spectrale resolutie oplossend vermogen, aldus het Max Planck Instituut voor Buitenaardse Fysica. Het apparaat bestaat uit 7 identieke spiegelmodules die elk 54 geneste spiegels bevatten die een zeer hoge gevoeligheid van de telescoop mogelijk maken.
Wetenschappers van het eROSITA-project gebruiken de telescoop om de grootschalige structuur van het heelal in kaart te brengen, om verborgen zwarte gaten in nabije sterrenstelsels te vinden en om de fysica van röntgenbronnen, zoals jonge sterren, supernovarestanten en röntgen dubbelsterren te bestuderen.
Lev Zeleny, wetenschappelijk directeur van het Space Research Institute van de Russische Academie van Wetenschappen sprak zich uit tegen de beslissing om eROSITA weer in te schakelen. Hij zei dat zijn instituut, alle wetenschappers, sterk bezwaar hebben gemaakt tegen dit voorstel. Het bezwaar is zowel om politieke als technische redenen. Hij zegt dat het niet duidelijk is of Russische astronomen er achter zullen komen hoe ze eROSITA moeten gebruiken of dat externe tijdschriften de wetenschappelijke resultaten zullen publiceren die na de overname van de telescoop gepubliceerd zouden kunnen worden.
De wetenschappelijke supervisor van het Spektr-RG-project, Rashid Sunyaev, is bezorgd dat Russische astronomen per ongeluk de Duitse telescoop zouden kunnen beschadigen.
De Russische oorlog in Oekraïne heeft op zoveel niveaus schade toegebracht, ook op het gebied van de wetenschap. Het zal waarschijnlijk jaren, zo niet tientallen jaren duren voordat deze verbroken relaties zijn hersteld. Rogozins beslissing om een telescoop in de ruimte over te nemen zou een slechte situatie alleen maar erger kunnen maken.
Eerste publicatie: 10 juni 2022
Bron: diverse persberichten
