SPHEREx gaat het heelal in 3D in kaart brengen
De ruimtetelescoop zal het heelal in 102 voor ons onzichtbare kleuren scannen om de geheime geschiedenis van het heelal te ontrafelen.
Het nieuwste oog op het heelal van de NASA is officieel geopend en is deze week gestart met zijn reguliere wetenschappelijke activiteiten, met als hoofdtaak het in kaart brengen van het heelal.
Na een kalibratieperiode van zes weken is NASA’s Spectro-Photometer for the History if the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer – gelukkig afgekort tot SPHEREx – begonnen aan zijn twee jaar durende missie om een ultragedetailleerde, volledige hemelkaart van het heelal te maken.
De ruimtetelescoop, die begin maart met enige vertraging werd gelanceerd, maakt nu 3600 infraroodbeelden per dag en verzamelt licht op golflengtes die voor mensen onzichtbaar zijn en die bewijs bevatten van kosmische objecten en gebeurtenissen die teruggaan tot het begin van het heelal.
In tegenstelling tot sommige telescopen die een specifiek stukje hemel inspecteren zal SPHEREx de hele hemelbol waarnemen en elke zes maanden een volledige scan ervan maken. SPHEREx draait ongeveer 14 keer per dag om de Aarde en scant elke keer een nieuw deel van ons Melkwegstelsel en daarbuiten. SPHEREx vangt licht op met zes detectoren die het licht opsplitsen in 102 infraroodbeelden. De missie zal dit gebruiken om gedurende zijn leven meer dan 9 miljoen waarnemingen van interstellaire wolken in ons eigen sterrenstelsel te doen.
Met deze infraroodbeelden hopen wetenschappers een aantal enorme vragen te beantwoorden, zoals hoe het heelal in de eerste gevallen na de Oerknal een biljoen * biljoen keer zo groot is geworden. SPHEREx zal op zoek gaan naar de zwakke sporen van die wilde expansie, verborgen in de posities van sterrenstelsels aan de hemel.
Maar dat is nog niet alles. Met behulp van een techniek genaamd spectroscopie kan SPHEREx het licht van verre sterrenstelsels, stervormende wolken en stoffige gebieden in de Melkweg afbreken om te onthullen waaruit ze bestaan. Zo werpt het licht op hoe essentiële ingrediënten voor leven, zoals water en organische moleculen, zich door het heelal verspreiden.
Volgens NASA zijn de prestaties van het instrument zo goed als men had gehoopt en dat betekent dat ze al het wetenschappelijke werk kunnen doen dat is gepland en misschien zelfs een paar onverwachte ontdekkingen.
SPHEREx is de eerste missie die de hemel in zovele kleuren in kaart brengt. Gedurende de twee jaar durende missie worden de honderdduizenden beelden die de missie maakt samengevoegd tot vier kaarten van de hele hemel, die onderzoekers kunnen helpen de oorsprong en evolutie van het heelal te begrijpen.
Eerste publicatie: 3 mei 2025
Bron: NASA
